Mavzu: bozor ishtirokchilarining o’zaro kelishuvi buyicha xatti-harakatlar normasi

Mavzu: bozor ishtirokchilarining o’zaro kelishuvi buyicha xatti-harakatlari bajardi: sharipov m tekshirdi: nizamov a

SAMARQand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti

fan:institutsional iqtisodiyo

Reja:

• Bozorning mohiyati va vujudga kelish sharoitlari.
• Iste’molchilar xatti-harakatining tahlili,
• Naflilik funksiyasi. Yalpi va chekli nafilik.
• Istemolchi tanlovida befarqlik.

Bozorning asosida tovar pul munosabatlari yotadi. Tovar ishlab chiqarishning rivojlanishi bozor iqtisodiyoti taraqqiyotining asosini tashkil etadi.

Bozor iqtisodiyoti tovar ishlab chiqarish ayirboshlash va pul momilasi qonun qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir

Bozor iqtisodiyoti tushunchasining to'rtta fazasi mavjud

• Ishlab chiqarish
• Ayirboshlash
• Taqsimlash
• Iste’mol

Bozor subyektlari ikki guruhga – sotuvchi va xaridorlarga bo‘linib, ular bozor munosabatlarining turli vazifalarini bajaradi. Sotuvchilar bozorga tovar va xizmatlarni taklif etadi, xaridorlar esa ularga talab bildiradi. Bozor o‘z subyektlari manfaatini bir-biriga bog‘lab, ularni muvofiqlashtiradi.

Istemolchi bozor mexanizmining asosiy subyektlaridan biri bo’lib uning bozordagi iqtisodiy ahamyati va roli muhim hisoblanadi . Aynan istemolchilarning u yoki bu tovarni sotib olishiga bo’lgan talabi bozor talabini keltirib chiqaradi

1. Istemol tovarlAri 2. Xizmatlar bozori 3. Ishlab chiqarish vositalari 4. ishchi kuchi

Sotiladigan va sotib olinadigan tovar, xizmatlar turiga ko’ra bozorlar quydagi turlarga bo’linadi

Iste’molchining xatti-harakati bu istemolchilarning turli tovar va xizmatarga talabini shakillantirish jarayoni

Bozorga chiqishda istemolchi o’z oldiga yagona bir maqsadni ya’ni maksimal ravishda o’z ehtiyojlarini qondirish va iste’moldan yuqori naflilikga erishishni ko’zda tutadi

2. Istemolchi xatti- harakatlarining quyidagi uch bosqichi muhim hisoblanadi.

• - bosqichda iste’moldagi afzallik aniqlanadi
• - bosqichda istemolchilar byudjetining chegaralanishi
• - bosqichda istemolchi nimani afzal ko’rishini byudjetning chegaralanishi bilan birga istemolchi tanlovi aniqlanadi

Naflilik tovar va xizmatlarning moddiy va manaviy ehtiyojlari qondirilishini ta’minlash, ya’ni ularning qanoatlantirish manbai bulish xususiyati hisoblanadi

Bozordagi istemolchilarning xatti-harakatiga qarab naflilikni ikki xil tahlil qilish mumkun

1. Naflilikni son jihatdan o’lchab tahlil qilish

2. Naflilikni son jihatdan o’lchab emas, balki tabaqalashtirish orqali ya’ni yuqori va quyi naflilik eng yaxshi va yomon naflilik

Yalpi naflilik - ma’lum bir vAqtda, ma’lum bir tovar yoki xizmatlarni iste’mol qilish natijasida olinadigan yalpi qoniqish.

Ideal rasional Istemolchi shaxsiy avzalliklar tizimini mutlaqo aniq biladigan, barcha muqobillarni hisobga oladigan va o’zi uchun maksimal foyda olish tamoyiliga muvofiq holda qaror qabul qiliadigan kishi

E’tiboringiz uchun rahmat