Ravshan rajabov jahon sivilizatsiyalari tarixi



Download 7,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/126
Sana18.01.2022
Hajmi7,88 Mb.
#385540
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   126
Bog'liq
jahon sivilizatsiyalari tarixi

R.  RAJABOV
tirik  organizm  kabi  tu g ‘ilish,  shakllanish  v a  o ‘lish  fazasini  boshdan  ke- 
chiradigan  qator  bir-biridan  m ustaqil  m adaniyatlardan  iborat  g ‘oyasini 
y o ‘qlab  chiqdi.  U  yevrosentrizm   nazariyasiga  qarshi  chiqib,  tushkunlik 
fazasini  boshdan  kechirayotgan  g‘arb jam iyati  ham   o ‘zidan oldin o ‘tgan 
misr, antik va boshqa qator sivilizatsiyalar duch kelgan so'nishni boshdan 
kechiradi  deb  tushuntirdi.  M adaniyatning  halokati  m adaniyatdan  sivili­
zatsiyaga o ‘tish bilan tavsiflanadi.  Shpengler konsepsiyasida «shakllana- 
yotgan  m adaniyat»  shakllangan  sivilizatsiyaga  qaram a-qarshi  q o ‘yiladi. 
Qadim gi  yunon  m adaniyatining  nihoyasi  Qadim gi  Rim   sivilizatsiyasi 
bo‘ladi.  G 'arbiy  Yevropa  sivilizatsiyasi  takrorlanm as  va  vaqt  bo‘yicha 
cheklangan  noyob  hodisa  sifatida  IX  asrda tu g ‘iladi,  XV-XV111  asrlarda 
o ‘z  yuksalishini  boshdan  kechiradi,  X IX   asrda  sivilizatsiyaning  qarishi 
bilan u «so‘na»  boshlaydi.
2. 
L o kal sivilizatsiyalar.  Ingliz tarixchisi Arnold Toynbi  lokal  sivili­
zatsiyalar nazariyasini  rivojlantirdi.  U  insoniyat tarixini qator bir-biridan 
mustaqil  lokal  sivilizatsiyalarga  ajratdi.  Bu  sivilizatsiyalar  taraqqiyot- 
ning  bir  xil  ichki  ko‘rinishiga  ega.  Sivilizatsiyalam ing  paydo  bo‘lishi, 
rivojlanishi  va  tushkunligi  tashqi  ilohiy  turtki  va  energiya,  chaqiriq  va 
javob, ketish va qaytish omillari bilan tavsiflanadi. A. Toynbi lokal sivili- 
zatsiyalam i  turli  xil  m adaniy-tarixiy tuzum lar sifatida tushuntirib,  ularga 
evolyutsiya tipidagi  dinam ik  tuzilm a  deb  qaradi.  Olim  Y.B.Yakovets  bu 
atamani diniy va lokal sivilizatsiyalar tushunchalarida asoslab beradi.  Ja­
hon  sivilizatsiyasi  insoniyat  tarixida  ishlab  chiqarishning  texnologik  va 
iqtisodiy  usullari,  siyosiy  va ijtimoiy  m unosabatlam ing qurilishi;  m a’na­
viy  takror  ishlab  chiqarish  taraqqiyoti  darajasi;  insonning  k o ‘nikm a  va 
manfaatlari, bilim lari, qobiliyatlari, ehtiyojlarining m a’lum darajasi bilan 
tavsiflanadigan  bosqichdir.  Bu  yerda  yuqori  uzoq  m uddatli  (k o ‘p  asrli) 
tarixiy sikl  to‘g‘risida so ‘z boradi.
Lokal sivilizatsiyalar -  umumiy taqdir bilan bog‘langan umumtarixiy 
progressning  ritm ida  sinadigan  va  aks  etadigan,  b a’zida  uning  epitsen- 
trida,  ba’zida  undan  uzoqlashadigan  alohida  mamlakatlar,  m am lakatlar 
guruhi  va  etnoslam ing  iqtisodiy-geografik,  diniy,  etnik,  m adaniy-tarixiy 
o ‘ziga xosliklarini ifodalaydi. H ar bir lokal sivilizatsiya o ‘ziga xosligi, ja ­
hon sivilizatsiyalari ritmi bilan u yoki bu darajada mos boMgan o ‘z ritm iga 
ega. A.  Toynbi  lokal  sivilizatsiyalar to ‘g ‘risida o ‘zining (1934-1961 -yil- 
larda yozgan)  «А  study  o f  History»  («Tarixni  tushunish»  «Постыжение 
истории») asarida toMa tav sif beradi.

Download 7,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish