R. X. Karlibayeva, A. A. Temirov korxonalarni

3-rasm. Korxona moliyaviy holatini aniqlovchi asosiy ko„rsatkichlar
12
 
Korxonalar moliyaviy holati tahlil qilinar ekan, asosiy e‘tibor quyidagilarga 
qaratilishini lozim: 
- korxonalar moliyaviy ahvolini har tomonlama o‗rganib, uning holatiga aniq 
va xolisona baho berish; 
-mablag‗lar 
manbalari 
va 
joylanishini 
tekshirish, 
ularni 
to‗g‗ri 
yo‗naltirilganligini aniqlash; 
-to‗lov majburiyatlarining o‗z vaqtida bajarilganligi, debitor va kreditor qarzlar 
tarkibini o‗rganish; 
12
Гридчина М.В. Финансовый менеджмент. К.: МАУП, 2004. –с.74. 
Korxona moliyaviy holatini aniqlovchi asosiy 
ko‘rsatkichlar 
Absolyut ko‘rsatkichlar
Nisbiy ko‘rsatkichlar
Kapitali miqdori
Immobilizatsiya qilingan 
mablag‘lar qiymati
Aylanma mablag‘lar miqdori
Moddiy aylanma mablag‘lar 
qiymati 
Likvidlilik ko‘rsatkichlar 
Kapital ko‘rsatkichlari
Rentabellik ko‘rsatkichlar 
Samaradorligini xususiyatlovchi 
ko‘rsatkichlar
O‘z mablag‘lari miqdori
Qarz mablag‘lari miqdori
O‘z kapitalidan foydalanish 
ko‘rsatkichlari

---

42 
- korxonaning o‗z mablag‗lari bilan qarz mablag‗lari o‗rtasida nisbatni va 
aylanma mablag‗larning manbasining mavjudligini tekshirish, moliyaviy intizomga 
qanchalik amal qilinishini aniqlash va to‗lov qobiliyatiga baho berish; 
-korxona mol-mulki va uning tez pulga aylana olish darajasini o‗rganish; 
-aylanma mablag‗lardan foydalanish darajasiga baho berish va korxonaning 
moliyaviy ahvolini yaxshilash bo‗yicha takliflar berish va boshqalar.
Korxona moliyaviy holatini xususiyatlovchi nisbiy ko‗rsatkichlarning eng 
asosiylariga to‗xtalib o‗tamiz. Iqtisodiy tushuncha sifatida likvidlilik tushunchasi 
korxonaning o‗z majburiyatlarini vaqtida bajara olish imkoniyatini bildiradi. 
Likvidlilik haqida so‗z borar ekan, bunda balans likvidliligi va aktivlar 
likvidliligi tushunchalarini farqlash zarurligini alohida ta‘kidlab o‗tish lozim. 
Likvidlik ko‗rsatkichlari asosan, korxonaning qisqa muddatli qarzlarini 
to‗lashga bo‗lgan qobiliyatini tavsiflaydi va o‗z ichiga joriy, muddatli va absolyut 
likvidlilik hamda sof aylanma mablag‗lar hajmi ko‗rsatkichlarini oladi.