R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

59 Qarang. « 0 ‘zbekiston ovozi» gazetasi, 2005-yil 29-yanvar, 4-bet.
131

---

jazolar (misol uchun, xo‘jalik subyekti faoliyatiga jiddiy ta ’sir 
ko‘rsatadigan katta miqdorda jarima olish, korxona faoliyatini 
to ‘xtatib qo‘yish yoki tugatish, hisob raqamidan foydalanishni 
taqiqlash va hokazolar)ni faq at sud tom onidan tayinlash 
tizimiga o‘tish vaqti yetdi.
Ish lab ch iq arish n in g ja d a l m o d ern izatsiy a qilinishi, 
zamonaviy quvvatlarning ishga tushirilishi iste’mol bozorini 
sifatli va raqobatga bardoshli m ahsulotlar bilan to ‘ldirish 
imkonini bermoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov mamlakati- 
mizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy jarayonlar, iqtisodiy 
sohadagi vazifalar haqida to ‘xtalib quyidagilarni e’tirof etdi: 
«Ijtimoiy jihatdan yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotini bosqich- 
ma-bosqich shakllantirish, tadbirkorlikka erkinlik berish, tajriba- 
lar va iqtisodiy yangiliklarni rag‘batlantirish, iqtisodiy omillar 
vositasini ishga solish, tayyorga-ayyorlikni batamom tugatish»ni 
muhim masalalardan ekanligini ta ’kidlab o ‘tgan edi.
2-§. M ulk va uning shakllari
M ulk-ishlab chiqarishning zarur sharti va ishlab chiqarilgan 
boyliklarning o ‘zlashtirilishi natijasi hisoblanadi. Insonlar 
buyumlarni, ne’m atlarni o ‘ziniki qilib olgandagina o ‘zlash- 
tirishlari mumkin, chunki jamiyatda o ‘zganiki bo‘lgan ne’m at­
larni o ‘zlashtirib b o ‘lmaydi. H ar bir shaxs mulkdor b o ‘lish 
huquqiga ega bo‘lib,o‘z mulkidan ixtiyoriy ravishda va istalgan 
vaqtda foydalanadi. Mulk sohibi o ‘z mulkiga mustaqil tayanib 
ish ko‘radi.
Mulk ishlab chiqarish vositalari va ishlab chiqarilgan mahsulot- 
larni egallash, foydalanish va ularni tasarruf etish sohasida 
bo‘ladigan ijtimoiy munosabatlarning majmui sifatida ta’riflanishi 
ham mumkin. Jamiyatning iqtisodiy mustaqilligini ta ’minlash 
mamlakatimizda bozor munosabatlarini shakllantirish bilan 
chambarchas bog‘liq b o iib , zero, hech q^ysi bir mamlakatni 
mulkchilik munosabatlarisiz tasaw ur qilib bo‘lmaydi. 0 ‘zbekis- 
ton Respublikasi M ulkchilik to ‘g ‘risidagi qonuniga k o ‘ra, 
mulkdor o ‘ziga tegishli mol-mulkka o ‘z ixtiyoriga ko‘ra egalik 
qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi. Bunga asosan 
mulkdor o‘z mulkiga bo‘lgan huquqlarini ixtiyoriy ravishda o‘z 
xohishiga k o ‘ra amalga oshiradi. M ulkdorning o ‘z xohishi 
deyilganda, uning o‘z erki, irodasi bilan o‘zining, shuningdek, 
boshqalarning yoki ijtimoiy manfaatlarini k o ‘zlab birovning 
tazyiqisiz, zo‘rlashsiz harakat qilishi nazarda tutiladi.
132

---

Mamlakatimizda kichik va o ‘rta biznes, xususiy tadbirkor- 
lik yetakchi rol o ‘ynaydigan k o ‘p ukladli iqtisodiyot jadal 
shakllanmoqda. Kichik biznesni rivojlantirishni rag ‘batlan- 
tirishga qaratilgan chora-tadbirlar, tadbirkorlarning huquq va 
manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha samarali mexanizmning 
amalda joriy etilgani iqtisodiyotimizda katta ahamiyatga ega 
bo‘lgan xususiy tarmoqni yanada rivojlantirish va mustahkam- 
lash imkonini berdi60.
0 ‘zb ek isto n R esp ub lik asi «M ulkchilik t o ‘g ‘risida»gi 
qonuniga ko‘ra, mulkdor o ‘ziga tegishli bo‘lgan mulkka ega- 
lik qiladi, foydalanadi hamda tasarruf etadi.