R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

6-§. Fuqarolarning huquq va erkinliklarining
kafolatlari. Fuqarolarning burchlari
Fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustahkamlan- 
gan huquq va erkinliklarini amalga oshirishni davlat tomonidan
54 O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy huquqi (mualliflar
jamoasi). TD Y U I. Toshkent: «Moliya», 2002, 292-bet
119

---

ta ’minlashga yordam beradigan vositalar, usullar va shart- 
sharoitlar majmui kafolat tushunchasini beradi.
Kafolatning asosiy vazifasi, fuqarolarning huquq va erkinlik- 
larini amalga oshirish jarayonida vujudga keladigan to ‘siqlarni 
b a r ta r a f etish b ilan b o g ‘liq b o ‘lgan m a jb u riy a tla rn in g
bajarilishini ta ’minlashdir. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitu- 
tsiyasining 43- moddasida 
«Davlat fuqarolarning Konstitutsiya
va qonunlarda mustahkamlangan huquqlari va erkinliklarini
ta’minlaydi» 
deyilgan.
Kafolatlarni quyidagicha turkumlash mumkin:
1. Yuridik (huquqiy);
2. Ijtimoiy-siyosiy;
3. Iqtisodiy(moddiy).
Fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta ’minlashda 
yuridik
kafolatlar alohida o ‘rin tutadi, chunki boshqa barcha kafolat- 
lar yuridik jihatdan tartibga solinishni taqozo etadi. Y a’ni, 
yuridik kafolatlar fuqarolarning huquq va erkinliklarining 
qonunlar asosida huquqiy jihatdan kafolatlanishidir. Yuridik 
kafolatlarning real amalga oshishi faqat dem okratik rejim 
sharoitida kuzatiladi.
Yuridik kafolatlar quyidagilarni o ‘z ichiga oladi:
— Fuqarolarning huquq va erkinliklarini buzish mumkin 
b o ‘lgan h arakatlarni taqiqlash va chegaralashning yuridik 
m e’yorlarini mustahkamlash;
— Fuqarolarning o ‘z huquq va erkinliklarini hech qanday 
to ‘siqsiz amalga oshirishlarida davlat idoralari va mansabdor 
shaxslar mas’ulligini;
— H u q u q larn i buzganlik uchun yuridik jav o b g arn in g 
belgilanganligi (mulkiy, intizomiy, m a’muriy, jinoiy);
— F u qaro larga qaratilgan va huquqiy aham iyatga ega 
b o ig an , tegishli davlat va fuqarolarning huquqlarini amalga 
oshirishni mustahkamlashga jamoat idoralari, mansabdor shaxs- 
larning faoliyati.
Yuridik kafolatlarning quyidagi shakllari mavjud:
1. Konstitutsiyaviy huquqiy kafolatlar;
2. Sudlar tomonidan huquq va erkinliklarni kafolatlash;
3. Ombudsman faoliyati;
4. H ukum at faoliyati.