R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

4-§. Fuqarolarning o ‘zin i-o‘zi boshqarish
organlarining huquqiy holati
Fuqarolarning o ‘zini-o‘zi boshqarish organlari shaharcha, 
qishloq va ovullardagi hamda ularning tarkibidagi mahallalarda 
va shahar tarkibida mahallardagi fuqarolarning yig‘inidir. Bu yig‘in- 
lar kundalik faoliyat yuritish uchun 2,5 yil muddatga rais (oqsoqol) 
va uning maslahatchilarini saylab qo‘yadi. Ushbu jarayon 29-aprel 
2004-yilda qabul qilingan «Fuqarolar yig‘ini raisi va uning 
maslahatchilari saylovi to‘g‘risida»gi qonun bilan tartibga solinadi. 
Fuqarolar yig‘ini rais (oqsoqol)i va uning maslahatchilari saylovi 
demokratizm, oshkoralik va teng saylov huquqi asosida o‘tkaziladi. 
Fuqarolar yig‘ini rais (oqsoqol)i va uning maslahatchilarini saylash 
huquqiga o‘n sakkiz yoshga toigan fuqarolar egadirlar.
Fuqarolar yig‘ini rais (oqsoqol)i va uning maslahatchilarini 
saylashda tegishli hududda doimiy yashovchi 0 ‘zbekiston 
Respublikasi fuqarolari, jinsi, irqiy hamda milliy mansubligi, 
tili, dinga munosabati, ijtimoiy kelib chiqishi, shaxsiy hamda 
ijtimoiy mavqei, m a’lumoti, mashg‘ulotining turi va xususiyati- 
dan q at’i nazar, teng saylov huquqiga egadirlar.
Fuqarolar yig‘ini raisi va uning maslahatchilarini saylashda 
fuqarolar yig‘inining har bir ishtirokchisi bir ovozga ega.
Qonunning 9-moddasiga binoan fuqarolar yig‘inlari rais- 
lari va ularning maslahatchilari saylovini tashkil etish hamda 
o ‘tkazishda fuqarolar yig‘inlariga amaliy yordam k o ‘rsatish 
uchun Q oraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, tum anlar 
hamda shaharlar hududida fuqarolar yig‘inlari oqsoqollari va 
u la rn in g m a sla h a tc h ila ri saylovini ta sh k il etish ham da 
o ‘tkazishga k o ‘maklashuvchi Qoraqalpog‘iston Respublikasi, 
viloyatlar, tumanlar va shaharlar komissiyalari tuziladi.
267

---

F uqarolar yig‘ini (vakillar yig‘ilishi) qonun hujjatlarida 
belgilangan tartibda chaqiriladi va o ‘tkaziladi.
Fuqarolar vakillarining yig‘ilishiga hovlilar, uylar, ko‘cha- 
lar, mahallalar, mavzelar va dahalardan ularda yashovchilar- 
ning umumiy yig‘ilishi qarori bilan saylanadigan namoyanda- 
lar vakil qilinadilar. Vakillik normasini fuqarolarning o ‘zini- 
o ‘zi boshqarish ishlari b o ‘yicha tegishli tum an yoki shahar 
muvofiqlashtirish kengashi belgilaydi.
Fuqarolar yig‘ini raisi vazifasiga nomzodlar ko‘rsatish tartibi 
qonunning 14-moddasida berilgan bo‘lib, unga ko‘ra fuqaro­
lar yig‘ini raisi vazifasiga nomzodlar ko‘rsatish tegishli hududda 
yashovchi aholining fikrini hisobga olgan holda ishchi guruh 
tomonidan amalga oshiriladi. Fuqarolar yig‘ini raisi vazifasiga 
k o ‘rsatilgan nomzodlarga doir hujjatlar tum an yoki shahar 
hokim i bilan kelishish uchun tegishli tum an yoki shahar 
komissiyasiga saylovdan kamida o ‘n kun oldin topshiriladi. 
Ushbu lavozimga nomzodlar, qoida tariqasida, oliy m a’lumotli 
bo‘lishi va saylov kuni tegishli hududda doimiy yashab turgan 
b o ‘lishi, shuningdek, tashkilotchilik qobiliyatiga, hayotiy 
tajribaga va aholi o ‘rtasida obro‘-e’tiborga ega boiishi kerak.
Fuqarolar yig‘ini raisi va uning maslahatchilarini saylash 
ochiq yoki yashirin ovoz berish orqali amalga oshiriladi.
Fuqarolar yig‘inida hozir bo'lgan fuqarolarning yarmidan 
ko ‘pining ovozini olgan nomzod fuqarolar yig‘ini raisi yoki 
uning maslahatchisi vazifasiga saylangan hisoblanadi.
0 ‘zini-o‘zi boshqarish organlari jamiyat va davlat ishlarini 
boshqarishga fuqarolarni jalb etishga k o ‘maklashadi, davlat 
hokimiyati organlariga, qonunlarni yuqori davlat organlari­
ning hujjatlarini, xalq deputatlari Kengashlari va hokim lar­
ning qarorlarini bajarishda yordamlashish maqsadida fuqaro­
larni birlashtiradi.
Fuqarolarning o ‘zini-o‘zi boshqarish organlari yuridik shaxs 
h u q uqlaridan foydalanadi. K onstitutsiyada fuqarolarning 
o ‘zini-o‘zi boshqarish organlarini saylash tartibi, faoliyatini 
tash k il etish, ularn in g vazifasi, v a k o latla ri qon un bilan 
belgilanishi k o ‘rsatilgan. K onstitutsiyaning shu norm asini 
hayotga tatbiq qilish maqsadida 1999-yil 14-aprelda «Fuqaro­
larning o ‘zini-o‘zi boshqarish organlari to ‘g‘risida»gi qonun115 
q ab u l q ilin g an . Bu q o n u n d a fu q a ro la rn in g o ‘z in i-o ‘zi