Qurilishda marketing

5.1.-rasm. Talab va taklif modeli. 
 
Bu yerda: 
Nm – tovarningmuvozanat narxi; 
Tm – muvozanatnarxga mos keladigan tovar. 
Narx  marketing  kompleksining  asosiy  elementlaridan  biri  hisoblanib, 
korxonaning marketing siyosatini ishlab chiqishda keng qo‗llaniladi. Agar bu 
yerda  tovar  siyosatini,  tovarni  sotish  va  siljitish  faoliyatini  rejalashtirish, 
tovar harakati kanallarining yangisini topish uzoq vaqt talab qilsa, narxni esa 
tashqi  va  ichki  omillarning  o‗zgarishi  bilanoq  tezda  o‗zgartirish  mumkin 
bo‗ladi. 
Marketingda  narxning  asosiy  rol  o‗ynashining  sabablaridan  yana  biri 
shundan iboratki, u korxonaning iqtisodiy ko‗rsatkichlariga to‗g‗ridan to‗g‗ri 
ta‘sir ko‗rsatadi. 
Masalan, foyda (F) quyidagicha aniqlanadi. 
 
F = (N.V) - S
, 
 
Bu yerda: 
N– tovar narxi; 
V– sotilganmahsulot hajmi; 
S – jami xarajatlar. 

---

66 
Foydadan  tashqari  narx  tovarning  sotilish  hajmiga,  moliyaviy 
ko‗rsatkichlariga,  bozor  ulushiga  katta  ta‘sir  ko‗rsatadi.  Ko‗p  hollarda, 
korxona tovarni eng yuqori narxda sotib, darhol foyda olishni ko‗zlamasdan, 
egiluvchan narx siyosatini yuritishi kerak. 
Raqobatchilar  o‗z  faoliyatlarida  ham  narxga  katta  e‘tibor  beradilar. 
Tovar bozorda narx asosida va narxsiz ham raqobat qila olishi mumkin. 
Narx  raqobati
  deganda  tovarning  narxini  o‗zgartirish  yo‗li  bilan 
raqobat  kurashiga  borish  tushuniladi.  Bunda,  ko‗pchilik  hollarda  narxni 
pasaytirishga  harakat  qilinadi.  Albatta,  narxni  pasaytirayotgan  firma  yoki 
korxona raqobatchiga nisbatan kam xarajatlarga ega bo‗lishi kerak. Korxona 
"narx  urushi"ni  e‘lon  qilishdan  oldin  o‗zining  va  raqobatchining  iqtisodiy 
barqarorligini obdon o‗rganishi talab etiladi. Aks holda "narx urushi"ni e‘lon 
qilib,  mag‗lubiyatga  ham  uchrash  mumkin.  Agar,  raqobatchilar  bir  xil 
sharoitda bo‗lsalar, u holda "narx urushi" o‗z ahamiyatini yo‗qotadi.