Qurilishda marketing

 
7.5.O‘zbekistonda ishsizlarniijtimoiy himoyalash 
Bozor  iqtisodiyotidagi  salbiy  oqibatlar  asosan  uning  taraqqiyotidagi 
normal xolatlar bilan boglangan. Bozor taraqqiyotidagi raqobat ko‗rashining 
natijasi uning ishtiroqchilarining ayrimlarini iqtisodiy imkoniyatlarini ortirsa, 
ayrimlariga  salbiy  ta‘sir  ko‗rsatadi.  Bu  o‗z  navbatida  aholining  ayrim 
katlamlari  daromadini  kamayib,  turmush  darajasini  pasayishiga  sabab 
bo‗lsa,ikkinchi  tomondan  jamiyat  miqyosidagi  inflyatsiya  jarayonining 
vujudga  keltiradi.  Bu  xodisa  ayniqsa  utish  davrida  kuchayadi,  chunki 
iqtisodiyotda tub o‗zgarishlar yo‗z beradi. 
Ishsizlikning  o‗sishi,  o‗tish  davrida  ancha  tezlashishi  mumkin.  chunki 
ayni  vaqtda  strukturaviy  o‗zgarish  yo‗z  berib  boradi  ya‘ni  raqobatsiz  ham 
keraksiz  korxonalar  o‗rniga  boshqalari  manfaatlilari  tiklanib,  talabga  mos 
xo‗jaliklar paydo bo‗lib boradi. 
Bundan  tashqari  ishsizlik  bozor  sharoitida  hamma  vaqt  ham  bevosita 
xodimga  bog‗liq  emas.  chunki  ayrim  paytlarda  raqobat  tufayli  butun  bir 
korxona faoliyatini tuxtatadiki, bunda ishsizlik barchaga bir xil ta‘sir etadi va 
eng  qobiliyatli  yuqori  malakali  ishchi  texnik  xodimlar  ham  ishsiz  bo‗lib 
koladi.  Raqobat  ta‘sirida  yo‗zaga  kelgan  ishsizlikda  bu  xolatda  xodimning 
aybi bo‗lmaydi va uni albatta ximoyalash kerak. 
Bundan  tashqari  bozor  doirasidan  chetda  bo‗lgan  nog‗ironlar,  kariyalar, 
ko‗p bolali oilalar ham ximoyaga muxtoj. 
Kambag‗allik,  ishsizlik  va  aholining  ijtimoiy  ximoyalash  o‗zgarib 

---

99 
bormoqda.  chunki  madaniy  bozor  Iqtisodiyoti  o‗zining  ijtimoiy  yo‗nalishi 
bilan daromat darajasini ko‗tarmoqda bu jamiyat uchun ijobiy xodisadir. 
Bozor Iqtisodiyotining ijtimoiy yo‗nalishi ikki tomonlama amalga oshib 
boradi.  Birinchisi  va  asosiysi  mulk  egalarining  faoliyati  bo‗lgan 
tadbirkorlikni  rivojlanishidan  iborat.  Ikkinchisi  Davlat  yuqori    daromadga 
ega  bo‗lganlarning  bir  qismi  daromatlarini  markazlashtirib  kambagallarga 
beradi  va  bu  ularning  farovonligini  ta‘minlab  borish  bilan  bog‗liq  holda 
amalga  oshadi.  Mulkdorlar  ichida  nufo‗zli  bo‗lishi  uchun  harakat  qilish 
asosan  insoniylikni  ta‘minlash    insonparvar  bo‗lishga  undaydi  bu  esa  bozor 
Iqtisodiyotidagi  ijtimoiylikning  eng  muhim  omillaridandir.  Umuminsoniy 
faoliyat  inson,  gamxurligi  iqtisodiy  hayotda  asosiy  xususiyatga  aylanib 
boradi. 
Ijtimoiy  himoya  Davlat  tomonidan  ijtimoiy  dasturlar  ishlab  chiqilishi 
budjet  mablag‗i  hisobiga  ularning  ijrosi  orkali  amalga  oshiriladi.  Ijtimoiy 
ximoya  aholining  ishlayotgan  mehnatga  layoqatli  a‘zolari  uchun  yordam, 
ishsizlarga  yordam,  ish  kuchini  tayyorlash  va  qayta  tayyorlashga  xarajatlar, 
talabalarni o‗qishni tugatishi uchun mablag‗lar ko‗rinishida bo‗lishi mumki. 
Bozor  munosabatlariga  utish  davrida  davlatning  ijtimoiy  siyosati  faqat 
insonlarning  manfaatlarinin  ishonchli  ravishda  ximoya  qilishdangina  iborat 
bulmasdan,  balki  mehnatga  yaroqli  aholining  ish  bilan  bandligini 
ta‘minlashni ham o‗z ichiga oladi. Ayniqsa aholining o‗sishi yuqori sur‘atlar 
bilan  borayotgan  va  o‗ziga  xos  aholi  tarkibiga  ega  bo‗lgan  bizning 
Respubliqada  ish  bilan  bandlik  masalasi  eng  muhim    muammolardan  biri 
hisoblanadi.  Iqtisodiy  islohatlar  davrida  ushbu  masalani  hal  etish  uchun 
Respublikada bir qator tadbirlarni amalga oshirish rejalashtirilgan. 
Birinchidan,
  keng  faoliyat  turlari,  shuningdek  yakka  tartibdagi 
tadbirkorlikni kengaytirish uchun sharoit  yaratish. Birinchi navbatda qishloq 
xo‗jalik  xom-  ashyosini  qayta  ishlash,  ham  Iste‘molli  mollarni,  mahalliy 
xom-  ashyodan  qurilish  matyerial  larini  tayyorlovchi  xususiy  kichik 
korxonalarni faol rivojlantirishni ragbatlantirish 
Ikkinchidan,
  xizmat  sohasini  rivojlantrish  aholiga  ko‗rsatiladigan 
ijtimoiy- madaniy xizmat turlarini kengaytirish, bunda ham qishloq joylarda 
xizmat sohasini rivojlantirishga ustunlik beriladi. 
Uchinchidan,
  qishloqda  keng  tarmoqli  ijtimoiy  va  ishlab  chiqarish 
infrato‗zilmasini  yaratib,  shu  orkali  yangi  ish  joylarini  ochish,  yangi  ishlab 
chiqarishlarni vujudga keltirish. 

---

100 
To‗rtinchidan
,  ishdan  bo‗shagan  xodimlarni  qayta  tayyorlash  va  qayta 
o‗qitishni  tashkil etishni  tubdan  o‗zgartirish. Bunda ishdan bo‗shayotgan va 
ixtisosi  bulmagan  shaxslarga  qisqa  davrda  bozor  Iqtisodiyotiga,  hamda 
Iqtisodiyotning o‗zgarib borayotgan muvofik keluvchi kasb- korni urgatishga 
e‘tibor karatish. shu maqsadda mahsus maslaxat va ukuv markazlari, biznes 
maktablarining keng tarmoqini ochish ko‗zda tutilgan. 
Beshinchidan
  vaqtincha  ishga  joylashtirish  imkoni  bulmagan  mehnatga 
yaroqli aholini davlat tomonidan ishongan ravishda ijtimoiy ximoyalash. Bu 
siyosat  ularning  o‗ta  zarur  ehtiyojlarini  qondirish  va  kafolatli  tirikchilik 
manbalariga ega bo‗lishga karatilgan. 
Aholining  ish  bilan  bandligi  muammosi  ko‗p  kirrali  bo‗lib,  u  barcha 
odamlarga  o‗z  qobiliyatlarini  ishga  solish,  o‗z  ehtiyojlarini  qondirish  uchun 
dastlabki  teng  imkoniyatlarni  ta‘minlovchi  davlat  va  bozor  mexanizmini 
vujudga keltirish; ish kuchini unumli va samarali ish bilan band qilish; zarur 
xollarda  ish  kuchini  Iqtisodiyot  tarmoqlari  va  10sohalari  O‗rtasida  qayta 
taqsimlash kabi masalalarni ham o‗z ichiga oladi.