Qurilishda marketing

Ishsizlik
  bozor  iqtisodiyotiga  xos  bo‗lgan  ijtimoiy-iqtisodiy  vokelik 
bo‗lib,  mehnatga  layoqatli  aholini  o‗ziga  ish  topa  olmagan  bir  qismining 
ortiqchaligidir. Ishsizlik-mehnatga layoqati, xoxishi,kasbi bo‗lsada, ish joyiga 
ega bulmaslikdir. Ishsizlarga talabalar, nafakaxurlar, uy bekalari, nog‗ironlar 
kirmaydi.  Bozor  iqtisodiyotida  ishsizlik    ish    kuchiga  talab  va  taklifning 
o‗zaro aloqasi natijasidir. Ishsizlik ilmiy texnika taraqqiyoti natijasida, ishlab 
chiqarish  samaradorligi  o‗sishi  bilan  Iqtisodiyotning  tarmoq  tuzilishining 
o‗zgarishida,  ishlab  chiqarish  hajmining  qisqarishi  va  boshqa  ijtimoiy-
iqtisodiy  jarayonlar  ta‘sirida  ish  kuchining  malakasi,  sifati,  intensivligiga 
nisbatan talablarning kuchayishi natijasida vujudga keladi. 
Mexnatga  layoqatli  bo‗lib,  ishlashni  xo‗lagan,  lekin  ish  bilan 
ta‘minlanmaganlar  ishsizlar  deyiladi.  Namoyon  bo‗lish  xususiyati  vujudga 
kelishi sababiga ko‗ra: 
1) Friksion ishsizlar - (vaqtincha ish joyini yo‗qotganlar); 
2) Tarkibiy ishsizlik -kasbi eskirgan, yangi kasbga moslashmagan; 
3) Sikllik ishsizlik –-inqirozlar tufayli ishsizlik; 
4) Ixtiyoriy ishsizlik -–ishlashni 'oxlamaydiganlar; 
5)  Institutsional  (muassasaviy)  ishsizlik  -–ishchi  kuchiga  talab  taklifni 
o‗zgarish, ko‗payishi, pasayish. 
Jamiyat ishsizni aniq ko‗rsatishlari quyidagicha: 
1) texnologik ishsizlik -avtomatlashtirish, rag‗batlantirish oqibati. 
2)  xududiy  ishsizlik  -–  tarixiy,  demografik,  madaniy,  milliy  va  ijtimoiy-
psixlogik xususiyatdagi bir qator omillar bilan bog‗liq. 

---

98 
3) yashirin ishsizlik -– to‗liq band bo‗lmaslik 
4) turg‗un ishsizlik –- nafaqaxo‗r, ish joyini yo‗qotgan –gadoy, tilmachi, 
o‗g‗ri,  qaroqchi,  terrorist.  Ishsizlik  darajasi  ishsizlar  sonining  ishchi  kuchi 
umumiy soniga foizdagi nisbatidir. 
Muammoni  xal  etish  bozor  iqtisodiyoti  va  tabiiy  o‗sishi  O‗zbekistonda 
quyidagicha: 
1)  keng  faoliyat  turlarini,  tadbirkorlik  turlarini  kengaytirish,  sharoit 
yaratib berish; 
2)  xizmat ko‗rsatish soxasini rivojlantirish; 
3)  qishloq  xo‗jaligida  keng  tarmoqli  ijtimoiy  va  ishlab  chiqarish  
infratuzilmasini yaratish; 
4)  ishdan bo‗shaganlarni qayta tayyorlash va o‗qitish; 
5)  ishsizlik nafaqasi berib borish.