Qarashlar doirasida berilgan. Ongni diniy tushunish



Download 33,84 Kb.
bet7/13
Sana08.02.2022
Hajmi33,84 Kb.
#436904
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   13
Bog'liq
Ong nima

Ong va til. Тil ongning insongagina xosligini isbotlovchi omillardan biridir. Хush, til deganda o`zi nima tushuniladi? Тil, bu eng avvalo, muayyan belgilar tizimi demakdir. Ammo, tilning xususiyatlarini shu bilangina cheklash to`g`ri emas. Negaki, muayyan belgilar tizimi xayvonlarga ham xos, ular yordamida jonzodlar o`rtasida muayyan axborot almashinuvi sodir bo`ladi.
Aytaylik, kabutarlarining «muxabbat» raksi, jonzodlarning xavf-xatar paydo bo`lganda turli tovush — belgilar yordamida bir-birini ogoxlantirishi, ayrim xayvonlarning o`zi yashaydigan xududni turli yo`llar bilan «chegaralab» chiqishi ana shunday belgilar tizimining o`ziga xos ko`rinishlaridir. Lekin, jiddiy e’tibor beriladigan bo`lsa, bu belgi — signallar tizimi o`zok davom etgan evolyutsiya davomida xosil qilingan reflekslar ekanligiga ishonch xosil qilish mumkin.
Хatti-harakat yoki boshqa belgilar yordamida o`zatilayotgan axborotning mazmuni muayyan vaziyatdagi holat bilan belgilangan bo`ladi. Bundan farqli ularok inson nutki, tili konkret vaziyat, makon va zamondan holi bo`lishi, unga bog`liq bo`lmasligi ham mumkin. Boshqacha aytganda, u o`zida utmishni, hozirgi holatni va istiqbolni ham ifodalashi mumkin. Bu inson tilining belgilar tizimi sifatida xayvonot dunyosida amal qiladigan belgilardan tub farqini ko`rsatuvchi muxim xususiyatidir.
Тil kayd qilinganidek, belgilar tizimidir. Fan yo`qsak taraqqiy qilgan xayvonlarda axborot o`zatishga xizmat qiladigan murakkab belgilar tizimi mavjud ekanligi va u xayvonot olami evolyutsiyasi bilan bir paytda takomillashib borganligini isbotlamokda. Demak, til yo`q joydan, birdaniga paydo bo`lib qolmagan. Ong in’ikos shakllarning o`zok davom etgan evalyutsiyasining tabiiy xosilasi bo`lganidek, u bilan uzviy bog`liq bo`lgan inson nutki ham axborot o`zatishga xizmat qiladigan belgilarning murakkablashib borishi jarayonining zaruriy natijasidir.
Demak, til belgilar tizimi sifatida kelib chiqishidan qat’iy nazar faqat insongagina xos va u ong bilan uzviy bog`liqdir. Negaki, tilda ong gavdalanadi. Тil yordamidagina ong kishining o`zi va boshqalar uchun vokelikka aylanadi. Тilda ifodalanayotgan ma’no — mazmunning anglanishi insonning umumiy bilim darajasi, kizikishi, qobiliyati, konkret sharoitdagi kayfiyati kabi omillarga ham bog`liq bo`ladi. Тil fikrlash kuroli, Muloqot vositasi sifatida doimiy takomillashuv jarayonini boshidan kechirmokda. Ayni paytda insoniyat biz kundalik hayotda qullaydigan tabiiy til bilan bir qatorda Muloqotning rang — barangligini ta’minlaydigan, fikrni ifodalashga xizmat qiladigan o`ziga xos imo-ishoralar raks, musika «tiliga» ham ega. Shunday bo`lsa-da, ular so`zga kuchgandagina anglashiladi, undagi mazmun tushunarli bo`ladi.
Shu bilan birga milliy tillar bilan bir qatorda ilm- fan yutuqlarining tez tarqalishida muxim rol o`ynaydigan internatsional til-fan tili, uning tushunchalari va formulalari ham borligini unutmaslik kerak. XX asrda qo`llanish doirasi tobora kengayib borayotgan elektron xisoblash mashinalarining «beysik», «fortan» kabi tillari yaratildi. Kompyuterlarning ijtimoiy hayotdagi roli tez usib borayotgan hozirgi davrda bu «til»lar axborotlarning o`zatilishi hamda kabo`l qilinishida katta ahamiyat kasb etmokda va vaqt bu jarayonlarning yanada tezlashayotganligini ko`rsatmokda
Ong va til munosabati haqida gap ketar ekan, til o`ziga xos tarixiy xotira rolini utashini ham unutmaslik kerak. Bu milliy tillar misolida ayniqsa, yaqqol ko`rinadi. Zero, millat tilida uning o`zligi, bosib o`tgan tarixiy yo`li, tafakkur tarzi aks etadi, mustaxkamlanadi. «Ona tili, — deb yozadi Prezidentimiz, bu millatning ruxidir. O`z tilini yo`qotgan har qanday millat o`zligidan judo bo`lishi muqarrar»4.
Shunday ekan, mustaqillik sharoitida milliy tilimiz rivojiga aloxida e’tibor berilayotganligi milliy o`zligimizni anglashimizning o`tish jarayonida milliy istiqbolimizni belgilashning uzviy qismi sifatida qaralmoKi lozim.

Download 33,84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish