Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

Qisqacha xulosa
Tovar-pul munosabatlarining paydo bo‘lishi va rivojlanishi 
davrida pul muomalasi, uni to ‘liq o'rganish. boshqarish va tahlil 
qilish muammolari iqtisodchi olimlar diqqat e’tiborida bo'ldi.
Ayniqsa, monometallizm va bimetall davridan so‘ng muomalada 
haqiqiy pullar o ‘rniga ularning muqobili qog'oz va kredit pullarn­
ing paydo bo'lishi, ularning iqtisodiy taraqqiyotning ma'lum faza- 
larida sotib olish quvvatining o ‘zgarishi, muomaladagi tovarlar va 
hizmatlar hajmi bilan pul miqdori o‘rtasidagi bog‘liqliklar chuqur 
iqtisodiy tahlilga asos bo ‘ldi.
Bular rivojlangan tovar-pul munosabatlari mavjud shart-sharoitda 
pul muomalasini iqtisodiy, ilmiy asoslangan ravishda boshqarish
16

---

lozimligini taqozo etadi. Natijada, rivojlanishning turli bosqichlarida 
iqtisodchi olimlar tomonidan pul nazariyalari, pul-kredit siyosati, 
monetar siyosat to'g'risida alohida ilmiy izlanishlar olib borildi.
Shunday qilib, erkin bozor iqtisodiyoti davrida pul muomalasi 
tushunchasi nafaqat muomaladagi naqd pullar aylanishini, balki u 
bilan birga naqd pulsiz amalga oshirilayotgan hisob-kitoblarni ham 
o ;z ichiga olishi o ‘z isbotlangan.
Erkin bozor sharoitida pul muomalasini muvofiqlashtirish de- 
ganda, albatta, butun pul aylanmasini, muomaladagi ja ’mi pul mas­
sasini boshqarish tushuniladi.
Bizga m a’lumki, muomaladagi naqd pul massasi banklar aylan­
ma kassalaridagi, mulkchilik shaklidan qat’iy nazar korxona, ta^h- 
kilot va muassasalar kassalaridagi va aholi qo‘lidagi naqd pullar- 
dan tashkil topadi.
Muomaladagi pul massasi esa naqd pullardan tashqari naqd pul­
siz turli shakllardagi hisob raqamlarda mavjud pu! mablag‘larini 
ham o'z ichiga oladi.
Rivojlangan mamlakat; т - •. pul massasini boshqarish ularni 
muayyan pul agregatlariga be : о o ‘rg s^ sh orqali amalga oshiriladi.
17

---