Pedagogika

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
19 
qilish va о‘rganish ishlarini bajaruvchi, ilmiy-ma’rifiy muassasa sifatida juda katta 
pedagogik vazifani bajaradi.  
Tarixga ixtisoslashgan muzeylarning turli loyihalar bilan ishlash imkoniyati 
yuqori.  Masalan,  har  bir  ashyoning  о‘ziga  xos  tarixi  bor.  Eksponatni  nafaqat 
nazariy,  balki  amaliy  tomondan  tashrifchilarga  namoyish  qilish,  ularning  ham 
ishtiroki  uchun  imkoniyat  yaratishi  mumkin.  Kulolchilik  –  jahon  tarixida 
hunarmandchilikning ilk sohalaridan biri. Uning taraqqiyot bosqichlari, davriy va 
hududiy farqlarini qiyoslash orqali о‘quvchilarda katta taassurot uyg‘otsa bо‘ladi. 
Shuningdek, insoniyat tamaddunida milliy kulolchilikning о‘rni va rolini kо‘rsatish 
maqsadga muvofiqdir. Albatta, tushuntirish ishlari amaliyot bilan, ya’ni kulolchilik 
mahsulotlarini  yasash  va  uning  davrini  aniqlash  kabi  mashg‘ulotlar  bilan  olib 
borilishi  lozim.  Bunday  mashg‘ulotlarni  qog‘oz,  kashtachilik,  kandakorlik, 
tо‘qimachilik,  tasviriy  san’at,  muqovasozlik,  yozuv,  tangashunoslik  tarixi  kabi 
qadimdan rivojlangan sohalar bо‘yicha ham olib borish mumkin. 
J.  Ismailova  ta’kidlab  о‘tganidek,  umuman  hozirgi  zamonaviy  muzeylar 
bolalar bilan ishlashning turli metodik usullarini ishlab chiqmoqda. Ularning soni 
va  masshtabi  juda  keng  bо‘lib,  har  bir  muzey  о‘zining  xususiyati  va  faoliyati 
mazmunidan kelib chiqqan holda ish tutadi. Yangi yо‘nalishdagi barcha loyiha va 
strategiyalar 
о‘quvchilarning 
muzeyga 
bо‘lgan 
qiziqishini 
orttiradi, 
dunyoqarashini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi
1
.  
XX  asrda  bolalar  muzeylarini  tashkil  etish  madaniy-ma’rifiy  faoliyatning 
muhim yо‘nalishiga aylandi. Mazkur sohaning ilmiy yо‘nalishlarini tadqiq etishni 
arxitektor  va pedagog  A.  U.  Zilenko  boshlab  berdi.  Uning  “Shimoliy  Amerikada 
bolalar  muzeyi”  (1925),  “Shimoliy  Amerikada  yoshlar  qishloq  klublari”  (1926), 
“Amerikaliklar  о‘zlarining  klublari  va  ijtimoiy  markazlarida  (1927)”,  “Maktab 
muzeyi  (1927)”,  “Bolalar  xiyoboni  (1938)”  kabi  asarlarini  yozish  orqali  о‘zining 
bolalar  muzeyi  konsepsiyasini  yaratdi.  Bolalar  muzeylarining  zarurati  va 
ahamiyatini ta’kidlar ekan, A. U. Zelenko quyidagi fikrlarni bayon etadi: “Insoniyat 
madaniyati  yaratgan  yangi  –  mustaqil  bolalar  muzeyi  о‘z  zimmasiga  tо‘g‘ridan 
tо‘g‘ri  maktab  ta’lim  tizimidagi  bо‘g‘in  bо‘lish  vazifasini  olmagan,  shuningdek, 
kattalar  qiziqishidan  kelib  chiqqan  holda  tо‘planadigan  bolalar  ijodiyoti 
kolleksiyasidan  iborat  emas,  balki  kattalar  uchun  tashkil  etilgan  muzeylar  kabi 
“kichkinagina xalq”ning qiziqishini keng masshtabda qoniqtiruvchi maskandir”
2
. 
XX asr boshlarida dunyo bо‘yicha faqat AQShda bosh shiori “Iltimos ushlab 
kо‘r” degan iboradan iborat bolalar muzeyi faoliyat yuritgan bо‘lsa, 90-yillarning 
                                                           
1
Исмаилова Ж.
 Музей педагогикаси: тарихи, бугуни ва истиқболи // Ўзбекистон музейлари 
истиқболи. – Тошкент: Akademnashr, 2013. – Б. 20. 
2
Зеленко А. У.
 Детские музеи в Северной Америке // Музееведение в России в первой трети 
ХХ в. – Москва, 1997. – Вып. 24. – С. 188-221. 

---