P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

sensorli  afaziya 

deb  ataladi.  Bunday 

kasalga duchor bo'lgan kishi o'zgalarning nutqini tushunmaydi: tovush va 

so'zlarni  eshitadi-yu,  lekin  so'zlarning  mazmunini  bilmaydi,  gapning 

ma’nosini  tushunmaydi.

---

Nutqning 

harakatlantirish 

markazi  chap  yarim  shaming  uchinchi 

manglay qismida joylashgan.  Bu markaz gapiruvchi kishining faol nutqini 

vujudga  keltiradi.  Bu  markaz  buzilib  qolganida  odam  gapirolmaydigan 

bo'lib  qoladi.  Nutqning bunday buzilishi 

harakat  afaziyasi 

deb ataladi.

Nutqning  ko'rish  markazi  bosh  miyaning  orqa  qismiga  joylashgan. 

Yozilgan  xatni  o'qiganda  va  yozgan  vaqtda  yozuv  belgilari  shu  markaz 

tufayli  idrok qilinadi.  Bu  markaz buzilib qolgan taqdirda  odam  harflarni 

tanimaydi, o‘qiy olmay qoladi (aleksiya kasalligi), yozolmay qoladi (agra- 

fiya  kasalligi).

Biroq,  akademik l.P.  Pavlovning tadqiqotlari shuni ko'rsatdiki, bosh 

miya  po'stining  boshqa  markazlari  kabi  bu  nutq  markazlarining  qat’iy 

chegaralari  yo'q  va  bir-biridan  ajralgan  holda  harakat  qilmaydi.  Bu 

markazlar bir-biri  bilan  qo'shilaveradi  va  bir-birining  vazifasini  bajara- 

veradi, bosh miya po'stining boshqa markazlari bilan ham qo'shilaveradi. 

Nutq  markazlari  deb  nom  berilgan  markazlar  bosh  miya  po'stining  u 

yoki  bu  xil  nutq jarayonlarida  ko'proq  ahamiyatga  ega bo'lgan  uchast- 

kalaridir,  xolos.  O'zgalarning nutqini va gapirayotgan kishining o'z nut­

qini  idrok  qilish  bosh  miya  po'stining  faoliyatiga  va  asosan,  bosh  miya 

po'stining  ikkinchi  signal  sistemasi  bilan  bog'lanishlarni  vujudga  kel- 

tiruvchi  qismiga  bog'liqdir.