O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

O‘ZBEKISTON MILLIY 
UNIVERSITETI
XABARLARI, 2021, [1/6]
ISSN 2181-7324 
 
FALSAFA 
http://science.nuu.uz/uzmu.php 
Social sciences 

---

O‘zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FALSAFA 
1/5/1 2021 
- 166 -
va kelmagan deb belgilansa, bu qiyinchiliklarga olib kelishi 
mumkin. Bu holatlar zo'riqish hissini keltirib chiqaradi, lekin 
bu bilan kurashish zarur. Birinchidan, iloji boricha o'zgargan 
sharoitga moslashish kerak. Bundan tashqari, pandemiya 
munosabati bilan masofadan o'qitish vaqtinchalik chora 
ekanligini va undan salbiy oqibatlarsiz chiqish zarurligini 
tushunish kerak. 
Ko`z - himoyalanishi kerak bo'lgan insonning beshta 
asosiy sezgilaridan biri. Oliy o`quv yurtida talabalar ma'ruza 
zalida, dars mashg`ulotlarida o`qituvchiga, doskaga, daftarga 
va boshqa joylarga qaraydilar va nigohlarini boshqa narsalarga 
o'tkazganlarida ko'zlarini tarangligini yo'qotadilar. Masofadan 
o`qish sharoitida, monitor ekranidan daftarga, noutbukdan 
monitorga va hokazolarga cheksiz qarash, ko'rishning 
buzilishiga olib kelishi mumkin. Buning oldini olish uchun 
kompyuter 
ekranida o'tkaziladigan vaqtni qisqartirish, 
shuningdek, ko'zlar uchun mashqlar yoki gimnastika qilish 
kerak. 
Pandemiya talabalarning jismoniy faolligiga katta 
ta'sir ko'rsatdi va uni sezilarli darajada cheklab qo'ydi. Odatda 
talaba universitetga borar, darslarga qatnashar, katta 
tanaffusda tushlik qilar, keyin o'qishni davom ettirardi. Bu 
iste'mol 
qilingan 
va 
sarflangan 
kaloriya 
miqdorini 
muvozanatlashga imkon berar edi. Ammo masofaviy 
o`qitishda doimo uyda bo'lish faqat aqliy mexnat bilan 
shug`ullanish harakatchanlikni cheklaydi. Uyda ko`p vaqtini 
o`tkazayotgan talaba stress holatlaridan qutulish maqsadida 
ongsiz ravishda meyoridan ortiq ovqatlanishi, ortiqcha shirin 
ichimliklarni ichishi kuzatiladi. Pandemiya sharotida uyda 
qolagan talabalar tog`ri ovqatlanishlari zarur bo`ladi. 
Jismoniy faollikning yetarli emasligi muammosini hal 
qilish uchun talaba ta'lim muassasasiga borishda odatda 
sarflaydigan energiyasini qoplash haqida o'ylashi kerak. Buni 
uy sharoitida ertalab va kechqurun badantarbiya va oddiy 
fitnes mashqlari yordamida amalga oshirish mumkin. O'z 
navbatida, uyda tez -tez qolish cheklangan joylardan 
qo'rqishga olib kelishi mumkinligini ta'kidlash muhimdir. 
Buning oldini olish uchun 15-20 daqiqa davomida toza havoga 
chiqish juda muhim, bu "tetiklanishga" yordam beradi va 
yangi kuch bilan mustaqil ravishda o'qishni davom ettirishga 
yordam beradi.
Masofadan o'qitish talabalarning jismoniy holatiga 
salbiy ta'sir qiladi. Talabalar uy sharoitida masofadan o`qishda 
ko'pincha noqulay holatda o'tirishadi, bu esa qad qomat 
buzilishiga, keyinchalik skolyoz, osteoxondroz va boshqa 
kasalliklar rivojlanishiga olib keladi. Shuningdek, qad qomat 
holati odamning hissiy holatiga bevosita bog'liq deb 
xisoblanadi. Talabalar o'qituvchilar berganko'p topshiriqlarni 
o'z 
vaqtida 
bajara 
olmaslikdan 
qo'rqadiva 
o'quvchi 
bezovtalanadilar. Bukchayib o`tirib dars tayyorlash talaba 
salomatligiga salbiy ta`sir qiladi. Bu muammoni ertalabki 
badantarbiya va umurtqa pog`onasiga maxsus mashqlar 
yordamida bartaraf etiladi. 
Masofaviy 
o'qishga 
o'tishning 
muhim 
salbiy 
natijalaridan biri - uyqusizlik. Ko'p talabalar uyqusizlikdan 
shikoyat qiladilar. Vaqt juda qisqa, shuning uchun talabalar 
mustaqil bajarish uchun berilgan barcha ishni tugatish uchun 
uzoq o'tirishadi. Doktor Jyems R. Olschlagerning so'zlariga 
ko'ra, haftasiga 6-8 soat odatdagidan kamroq uyqu soatlari 
aqliy ishlash va reaktsiya vaqtini buzishi, shuningdek, 
depressiya, tashvish va asabiylikni keltirib chiqarishi mumkin. 
Uyqu juda muhim, chunki uyqu miyaga kun davomida 
o'rgangan ma'lumotlarini tartibga solish, saralash va saqlash 
imkonini beradi. Uyqusizlik jismoniy va ruhiy salomatlikka 
ta'sir qilishi mumkin, shuning uchun uyquni tartibga solish va 
unga rioya qilish muhimdir. Bunday muammoni yumshatish 
uchun har doim hamma narsaga vaqt ajratish uchun vaqtni 
boshqarish zarur. Kundalik ish tartibini tuzib, unga rioya 
qilish, o`qishda mahsuldorlikni oshirishga va uxlash vaqtini 
ko'paytirishga yordam beradi.