O'zbekistonda sement sanqati

                       3. Plastifikatsiyalangan va gidrofob portlandsementlar 

 

Klinkerni  plastifikatsiyalaydigan  yoki  gidrofoblovchi  qo'shilma  bilan  birga 

mayda  qilib  tuyishdan  hosil  bo`ladigan  gidravlik  bog'lovchi  moddalar  tegishlicha 

plastifikatsiyalangan yoki gidrofob portlandsement deb ataladi. 

Plastifikatsiyalaydigan  va  gidrofob  qo'shilmalar  sement  og'irligining  (quruq 

---

 

63 

moddaga nisbatan hisoblaganda) 0,1-0,25 % miqdorida qo'shiladi. 

Plastifikatsiyalovchi sirt-faol qo'shilmalar sifatida standart talablariga binoan 

sulfit spirt bardasi (SSB)ning konsentrati xizmat qiladi. 

Sement  zarrachalarining  ustida  gidrofil  moddalarning  adsorb-sion  pardalari 

borligi  beton  qorishmasining  bevaqt  yopishib  qolishiga  (koagulyatsiyaga) 

to'sqinlik qiladi, shuningdek, sement zarrachalarining va to`ldirgichlarning qatlam-

qatlam  bo'lib  cho'kishini  hamda  qorishmadan  suvning  ajralib  chiqishini 

kamaytiradi,  ya'ni  suv,  shag'al,  qum  va  sement  qorishmasining  alohida-alohida 

qatlamlanishiga yoi qo'ymaydi. 

Plastifikatsiyalangan  sementdan  tayyorlangan  beton  zich, sovuqqa  chidamli 

va  kam  suv  o'tkazuvchan  bo`ladi.  Bunday  sement  ishlatilganda  10%  gacha 

bog'lovchi material tejaladi. 

Plastifikatsiyalangan sement 300, 400, 500, 600 markalarda chiqariladi. 

Portlandsement  ochiq  havoda  ko'p  qolib  ketsa,  uning  markasi  kun  sayin 

pasayib  boradi,  chunki  havodagi  namlik  sementdagi  minerallar  bilan  qisman 

birikadi.  Buning  uchun  sement  klinkerini  tuyish  jarayonida  uning  0,1-0,25  % 

miqdorida  mahsus  gidrofob  moddalar  qo'shiladi.  Bunday  qo'shilmalar  sifatida 

quyidagi moddalar ishlatilishi mumkin: 

           - atsidol 0,08 - 0,12 % miqdorda; 

- atsidol  - milonaft 0,08 - 0,12 % miqdorda; 

- milonaft, sement massasidan 0,1- 0,25 % miqdorda; 

- olein kislota yoki oksidlangan petrolatum, 0,06 - 1 % miqdorda; 

- oksidlangan petrolatum, 0,3% miqdorda. 

Klinkerni  tuyish  jarayonida  gidrofob  moddalar  sement  zarrachasi  yuzasini 

namlanmaydigan  parda  bilan  qoplaydi.  Shuning  uchun  uni  uzoq  vaqt  havoda 

saqlash  mumkin.  Bu  vaqt  ichida  uning  mustahkamligi  boshqa  sementlar  kabi 

kamayib  ketmaydi.  Gidrofob  sementdan  qorishma  tayyorlanganda,  qotish  vaqtini 

1,5-2 daqiqa uzaytirish kerak, chunki sement zarrachalari sirtidagi gidrofob parda 

qum  va  shag'alning  ishqalanishidan  buzilib,  suv  bilan  erkin  ravishda  birikishi 

lozim.  Shuning  uchun  gidrofob  sement  uzoq  saqlansa  ham  o'zining  plastiklik 

xossasini yo'qotmaydi. 

Gidrofob  portlandsementdan  buyum  tayyorlaganda  uning  zichligi  yuqori 

bo'ladi, suv o'tkazuvchanligi kamayadi, sovuqqa  chidamliligi esa 800-1000 siklga 

ortadi  (oddiy  portlandsement  betonning  sovuqqa  chidamlilik  markasi  SCh-200-

300).  Gidrofob  portlandsement  ham  oddiy  portlandsement  kabi  markalarda 

chiqariladi.