O‘zbekiston respulikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Barkamol avlodni shakllantirishda Vatan tarixining ahamiyati 
O‘zbekiston tarixi yoshlarga xalqimizning qtmishi, tarixi haqida bilim berish bilan 
bilan chegaralanib qolmaydi, u yoshlarni vatanparvar, ma’naviy jihatdan komil 
fuqaro etib shakllantiradi. Prezident Islom Karimov ta’kidlaganlaridek, yurtimiz 
tarixi «Har bir fuqaroni, jumladan, yoshlarimizni boy madaniy merosimizni 
qadrlashga, uni kqz qorachig‘iday avaylab-asrashga, yurak-yurakdan iftixor qilishga 
qrgatadi. Qzimizning boy qtmish merosimizdan madad va ibrat olishga imkon beradi. 
Odamlar qalbida ezgulik tuyg‘ularini uyg‘otib, bugungi avlod kimlarning avlodi, 
kimlarning zoti va vorislari ekanini anglashga undaydi».
1
Davlat mustaqilligini qz qqliga olgan ozod, hur O‘zbekistonda Vatan, istiqlol 
taqdiri bugungi baxtli avlodlar qqlida. Mustaqillikni asrab-avaylash, mustahkamlash, 
mamlakatimizni keyingi avlodlarga yanada qudratli, obod, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan 
rivojlangan holda etkazish zamonamizning dolzarb vazifasiga, talabiga aylandi. Bu 
mas’uliyatli, ayni paytda sharafli vazifaning qay darajada ado etilishi bugungi 
avlodlarga, xususan yoshlarga, ularning ma’naviy barkamolligiga bog‘liq. «Biron bir 
jamiyat, - deb ta’kidlaydi yurtboshimiz Islom Karimov, - ma’naviy imkoniyatlarini, 
1
Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. Т.6. Т.: Ўзбекистон, 1998, 371-бет 

---

12 
odamlar ongida ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni rivojlantirmay hamda 
mustahkamlamay turib qz istiqbolini tasavvur eta olmaydi».
1
Har qanday jamiyat taraqqiyotining asosiy kuchi ma’naviyat va ma’rifatdadir. 
Ma’naviy barkamollikni tarbiyalashda Vatan tarixi muhim omildir. «Ma’naviyat, - 
deb yozadi Islom Karimov, - qz xalqining tarixini, uning madaniyati va vazifalarini 
chuqur bilish va tushunib etishga suyangandagina qudratli kuchga aylanadi»
2
,
«...tug‘ilib qsgan yurtida qzini boshqalardan kam sezmay, boshini baland kqtarib 
yurishi uchun insonga, albatta, tarixiy xotira kerak... Tarixiy xotirasi bor inson - 
irodali inson»
3
. 
Insonda tarixiy xotira o‘z Vatani tarixini, o‘z xalqi, ajdodlari tarixini bilish orqali 
shakllanadi. Yaqin o‘tmishda mustamlakachilar, totalitar tuzum mutasaddilari 
ko‘pgina xalqlarni, jumladan, o‘zbek xalqini o‘z tarixidan judo qilish, ularni qz 
qtmishiga loqaydlik bilan qaraydigan, nasl-nasabini eslolmaydigan manqurtlarga 
aylantirish siyosatini yuritdi, amaliyotda esa xalqimiz tashqi dunyodan butunlay uzib 
qqyildi, uning bir necha ming yillik boy tarixi soxtalashtirildi, uni yoshlarga qqitish 
va qrgatishga izn berilmadi. 
Mustaqillik sharofati bilan Vatanimiz tarixi qz qrnini topdi, barcha qquv 
maskanlarida talaba-qquvchilarga Vatan tarixini qqitish davlat siyosati darajasiga 
kqtarildi, Vatan tarixini qqitish yqlga qqyildi. Vatanimiz tarixi millatning, 
yoshlarning haqiqiy tarbiyachisiga aylanmoqda. Bu borada Prezident Islom 
Karimovning «Tarixiy xotirasiz barkamol kishi bqlmaganidek, qz tarixini bilmagan 
xalqning kelajagi ham bqlmaydi», «Tarix - xalq ma’naviyatining asosidir», «Tarixiy 
xotirasiz kelajak yqq», «Qzlikni anglash tarixni bilishdan boshlanadi», «Inson uchun 
tarixdan judo bqlish - hayotdan judo bqlish demakdir»
4
degan ifodali sqzlari va 
kqrsatmalari dasturilamal bqlib xizmat qilmoqda. Tarix talaba-qquvchilarda olam 
yagona va yaxlit, O‘zbekiston uning ajralmas bir qismi, olamda sodir bqladigan 
voqea, hodisalar umumiy va qzaro bog‘lanishda, uzluksiz harakatda ekanligi 
tqg‘risida tqg‘ri tasavvur, tushunchalarni shakllantiradi. 
Qz qtmishini, ajdodlari tarixini yaxshi bilgan insonning irodasi kuchli bo’ladi, uni 
har xil aqidalar girdobiga tushishdan saqlaydi. Qtmishni bilgan, tarix saboqlarini 
anglab etgan inson hozirgi zamonni yaxshi tushunadi, kelajakni tqg‘ri tasavvur etadi. 
Muxtasar aytganda, Vatan tarixi talaba-qquvchilarda xalqning qtmishi, hozirgi 
zamoni va kelajagi yagona tarixiy jarayon degan tushunchani shakllantiradi. Bu qz 
navbatida yoshlarni tarixiy jarayonlarning oddiy kuzatuvchisi bqlib qolishdan 
saqlaydi, ularni olg‘a intilishga, taraqqiyotga kqmaklashishga undaydi. 
1
Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт 
кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997, 137-бет.
2
Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т.: Ўзбекистон, 1992, 71-бет. 
3
Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Т., Шарқ, 1998, 8-9-бетлар. 
4
Қаранг: Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т., Ўзбекистон, 1992, 71-бет; Тарихий 
хотирасиз келажак йўқ. Т., Шарқ, 1998, 10,21-бетлар. 

---

13 
O‘zbekiston tarixi talaba-qquvchilarga bugungi kunda mamlakatimizda amalga 
oshiralayotgan demokratik islohotlarning mohiyati va natijalarini, milliy, huquqiy 
davlatchilikni barpo etish, demokratik, fuqarolik jamiyat qurish, ijtimoiy yqnaltirilgan 
bozor iqtisodiyotini shakllantirish jarayonlarini qrgatadi. Bu qz navbatida yoshlarda 
ilmiy dunyoqarashni, siyosiy madaniyatni tarbiyalaydi, jamiyatda qz qrnini tqg‘ri 
belgilashga kqmaklashadi. 
Xalqimizning buyukligi, kuchi, uning boy ma’naviy merosga ega ekanligi bilan 
belgilanadi. Xalqimizning ma’naviy poydevori juda qadimiy va mustahkam. 
Ajdodlarimiz etishtirib bergan qnlab, yuzlab jahonga mashhur olimu-ulamolar, 
me’moru-binokorlar, naqqoshlar, zargarlar, hunarmandlar, davlat arboblari, xalq 
qahramonlari hayoti, dunyoda birinchilar qatorida bunyod etilgan ilm va ta’lim 
maskanlari faoliyati talaba-qquvchilar uchun katta ibrat maktabi, tarix sabog‘idir. 
Kelajak uchun intilayotgan yoshlar uchun bu boy ma’naviy meros mustahkam 
tayanchdir. Uning zaminida tinimsiz va mashaqqatli mehnat, har qanday tqsiqlarni 
engish, ilmga va ziyoga intilish kabi xislatlar yotadi. Bunday xislatlar Vatan tarixini 
qqitish orqali yoshlarga singdiriladi. 
Vatan tarixi xalqimizning asrlar davomida kqpgina xalq, elatlar bilan ahl, hamjihat 
bqlib yashaganligidan, yurtimizda turli diniy e’tiqodlar erkinligi va inoqligi 
bqlganligidan guvohlik beradi. Bu mustaqil O‘zbekistonda yashovchi turli dinlarga 
e’tiqod qiluvchi 120 dan ortiq millat va elatlar qrtasida tinchlik, milliy totuvlik, 
birodarlikni yanada mustahkamlashga xizmat qiluvchi tarixiy saboqdir. 
Kelajagi buyuk davlat qurayotgan bugungi avlodlar uchun qzbek davlatchiligi 
tarixi, ming yillar davomida shakllanib, takomillashib kelgan siyosiy-huquqiy 
institutlar, 
qonun-qoidalar 
tajribasi 
O‘zbekistonning mustaqilligini yanada 
mustahkamlash, huquqiy davlat, demokratik jamiyat qurishda mustahkam tayanch va 
madadkordir. Tarixiy xotira, ajdodlarimiz qoldirgan boy ma’naviy merosni egallash 
talaba-qquvchilarda halollik, odillik, rostgqylik, mehr-oqibat, mehnatsevarlik, ilmga 
intilish kabi insoniy fazilatlarni shakllantirishga kqmaklashadi. 
Vatan tarixi yoshlarda jamiyatda ertaroq mustaqil faoliyat yuritish, qz qobiliyatini 
tqlaroq ochish va hayotga tatbiq etish sifatlarini shakllantiradi, Vatan, xalq taqdiri 
uchun mas’uliyatni qz zimmasiga olish kabi yuksak ma’naviy burchni tarbiyalaydi, 
milliy g‘oya bilan qurollantiradi. 
Shu boisdan Vatan tarixini har tomonlama, chuqur qrganish muhim ahamiyatga 
molik vazifadir. Mamlakatimizda mustaqillik sharofati tufayli bog‘chalardan tortib 
Oliy qquv yurtlarigacha bqlgan ta’lim-tarbiya tizimlarida O‘zbekiston tarixi fanini 
qqitishga davlat darajasiga kqtarilgan vazifa sifatida katta e’tibor berilmoqda, 
g‘amxqrlik qilinmoqda. «Tarix millatning haqiqiy tarbiyachisiga aylanib bormoqda. 

---

14 
Buyuk ajdodlarimizning ishlari va jasoratlari tarixiy xotiramizni jonlantirib, yangi 
fuqarolik ongini shakllantirmoqda. Axloqiy tarbiya va ibrat manbaiga aylanmoqda»
1
.