O’zbekiston Respublikasi Xalq Ta’limi Vazirligi A. Qodiriy nomli Jizzax Davlat pedagogika instituti “Tarix” fakulteti

Nazorat topshiriklari:

1. 
   Xisrav I ning xukmronligi davrida mazdakiylar?
   
2. 
   Xisrav I ning yurgizgan tashki siyosati?
   
3. 
   Xisravning Yustinian bilan kanday axdnoma tuzgan?
   
4. 
   Xisrav I nechanchi yilda taxtga utirdi?
   

A) 529 yilda
V) 534 yilda
S) 524 yilda
D) 528 yilda
Ye) 526 yilda

5. 
   Xisrav «Ulmas» lakabini nima uchun oldi?
   

A) Mazdakiylarni tor-mor keltirgani uchun oldi.
V) Podsho bulgandan keyin.
S) Eron xukmronlari urtasida shuxrati baland bulganligi uchun
D) Juda kuchli bulganligi uchun.
Ye) Zodagonlarni yerlarini tortib olib, dexkonlarga ulashgani uchun


3-asosiy savol:. VI asrning oxiri VII asr boshlarida Sosoniylar davlatining tushukunlikka uchrashi va Eronning arablar tomonidan istilo kilinishi.


Ukituvchining maksadi: Xisrav I ning ulimidan keyingi Sosoniylar davlatining ijtimoiy axvolini tushuntirish, Sosoniylar davlatining tushukunlikka uchrashi sabablarini ochib berish va uning okibatlarini aniklash. Eronning arablar tomonidan istilo kilinishi sabablari va usha paytdagi Eronning ijtimoiy xayotiga baxo berish.


Identiv ukuv maksadlari:

1. 
   VI-VII asrning boshida Sosoniylar davlatining ijtimoiy axvolini tushuntiradi.
   
2. 
   Sosoniylar davlatining tushkunlikka uchrashi sabablarini ochib beradi.
   
3. 
   VII asrlarda Erondagi ijtimoiy va iktisodiy axvolini aytadi.
   
4. 
   Eronning arablar tomonidan istilo kilinishga baxo beradi.
   

3 –asosiy savolning bayoni:
Xisrav I ulgandan keyin Sosoniylar xokimiyati tushkunlikka yuz tuta boshladi. Feodallashayotgan zzodagonlar markazga yaxshi itoat etmadi. Viloyatlarning katta –katta xokimlari Sosonilarga karshi uzluksiz kuzgolon kutarib turdi. Feodallarning shaxan-shoxga karshi karatilgan eng katta kuzgolonlaridan biri 590 yilda kutarilgan Baxro Chubin kuzgoloni buldi. Bu kuzgolon Sosoniylarni agdarishga sal koldi. Shox Xisrav II (510-628) Vizantiya imperatoridan yordam surashga majbur buldi va Vizantiya kushinining yordami bilangina taxtni tiklab oldi. 591 yilda Eron bilan Vizantiya urtasidagi sulx tuzildi, bu sulxga binoan Zakavkazyedagi chegara palosasi Vizantiyaga utdi. VI asrning oxiri VII asrning boshlarida Eron xalklari ommasining axvoli juda yomonlashib ketdi. Feodalar zulmi va ogir soliklar eron dexkonlarini butunlay xonavayron kildi, ular endi xarbiy xizmatni xam tuzikrok ado etolmaydigan bulib koldi. Sosoniylar va ularni kurashib turgan feodalar ichki ziddiyatlarni tashki urushlar yuli bilan xal kilishga urindi. 60 yilda Vizantiya bilan yana urush boshladi. Vizantiyaning uz ichidagi inkirozdan foydalanib turib, Xisrav II dastlabki vaktda jiddiy muvaffakiyatlarga erishdi. U Kichik Osiyoga bostirib kirdi va Marmar dengizining Osiyo kirgogida , Konstantinopolni ruparasidagi Xalkidon shaxriga yakinlashib bordi, lekin keyin chekinishga majbur buldi. 613-620 yilarda Xisrav II Suriyani, Falastin va Misrni zabt etdi. Birok 623 yildan boshlab Vizantiya imperatori Iraklining uzi xujumga utdi. 628 yilda Vizantiyaliklar Ktesifonga yakinlashib kelib, Sosoniylar poytaxtini bosib olish xavfini tugdirdi. Mamlakatda shoxdan norozilik kuchaya boshladi.
Bundan foydalanib, zodagonlar Xisrav II ga karshi fitna uyushtirdilar. Zodagonlar tomonidan shox kilib kutarilgan Kavod II (Xisrav II ning ugli) otasiga karshi urush ochib, otasini asir oldi va uni katl kilishni buyurdi. Vizantiya bilan sulx tuzildi. Bu sulxga muvofik Vizantiyaliklar kuldan ketgan xamma yerlarni kaytarib oldi. VII asr urtalarida Eronning yerlari xali juda keng edi (uning sostaviga Eronning uzi, Arabiston, Mesopatamiya, Amudaryodagi turli vassal turk kabilalari va boshkalar kirar edi), lekin shunga karamasdan, u kuchsiz bir davlat bulib kolgan edi, chunki u Vizantiya bilan olib borilgan urushlar natijasida juda xoldan ketgan edi, uz ichida esa feodallarning juda kuchli bosh-boshdokligini boshidan kechirmokda edi. Oxirgi Sosoniy YozdagirIII ning (632-652) mamlakatda xech kanday obrusi yuk edi. Bu vaktda kuchli xarbiy davlat bulib birlashib olgan arablar Eron ustiga xujum boshladi va eronliklarni xech kanday jiddiy karshiligiga uchramay, tez galaba kozondi. Ular Eronning xakikatda 642 yildayok bosib olgan edi. Yozdagir Sharkiy chekka ulkalarga kochib ketdi va turk kabilalarining kichikkina bir knyazidan yordam olishga bexuda urindi. 652 yilda Marvga yakin bir joyga usha knyaz tomonidan uldirildi. Eron uzok vaktgacha kup millatli juda katta arab davlati sostavida koldi.