O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

7-§. Cho‘yanlarning xili, tasnifi va markalanishi 
Yuqorida  qayd  etilganidek,  cho‘yan  termirning  uglerodli  qotishmasi 
bo‘lib, uning tarkibida uglerod miqdori 2,14 % dan ortiq bo‘ladi, undan tashqari 
ma’lum  miqdorda  Si,  Mn,  P,  S lar ham bo‘ladi.  Ma’lumki, uglerod cho‘yanda 
grafit  va  sementit  holida  bo‘lishi  mumkin.  Agar  cho‘yanlarning  tarkibida 
uglerod va kremniy ko‘p bo‘lib, marganes kam bo‘lib, sekin sovitilsa, uglerod 
erkin tarzda ajraladi. Agar, aksincha uglerod va kremniy kam bo‘lib, marganes 
ko‘p  bo‘lib  tez  sovutilsa,  uglerod  sementitda  bo‘ladi.  Cho‘yanlar  tarkibidagi 
uglerodning  qay  tarzda  va  qay  shaklda  ekanligiga  ko‘ra  ularni  qayta 
ishlanadigan, quymakorlik (kul rang), bolg‘alanuvchi va mustahkamligi yuqori 
cho‘yanlarga ajratiladi: