O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Xususiy korxonada 
ish beruvchi (mulkdor) bilan xodim o‘rtasidagi 
o‘zaro mehnat munosabatlari mehnat shartnomasi (kontrakt) bilan 
tartibga solinadi. Xususiy korxona rahbari o‘z xodimlariga mehnat haqi, 
mukofotlar va kompensatsiyalar berishning shakllari, tizimi hamda 
miqdorini mustaqil belgilaydi. Lekin xodimlarga to‘lanadigan ish haqi 
amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqidan kam 
bo‘lmasligi shart. 
Mulkdor xususiy korxona xodimlariga xavfsiz mehnat sharoitlari, 
ijtimoiy himoya choralarini ta’minlashi shart. U o‘z xodimlari uchun 
amaldagi qonunchilikda ko‘zda tutilganidan imtiyozliroq mehnat va 
ijtimoiy-iqtisodiy shartnomalarni belgilashga haqlidir. 
Qisqacha xulosalar
O‘zbekiston 
Respublikasining 
“Korxonalar 
to‘g‘risida”gi 
Qonuniga muvofiq: “Huquqiy shaxs huquqiga ega bo‘lgan, mulkchilik 
huquqi yoki xo‘jalikni to‘la yuritish bo‘yicha o‘ziga qarashli mol-mulkdan 
foydalanish asosida mahsulot ishlab chiqaradigan va sotadigan yoki 
mahsulotni 
ayirboshlaydigan, 
ishlarni 
bajaradigan, 
xizmat 
ko‘rsatadigan, bellashuv hamda mulkchilikning barcha shakllarining 
huquqliligi sharoitida amaldagi qonunlarga muvofiq o‘z faoliyatini 
ro‘yobga chiqaradigan mustaqil xo‘jalik yurituvchi subyekt korxona deb 
ataladi”. 
Korxona personali – yuridik shaxs hisoblangan korxona 
ma’muriyati (ish beruvchi) bilan yollangan xodimlar o‘rtasidagi mehnat 
munosabatlarini shartnoma asosida muvofiqlashtirib turadigan 
jismoniy shaxslardir. 
Korxona personali shaxsiy tarkibiga unda band bo‘lgan barcha 
xodimlar: yollanib ishlayotgan ishchilar, mutaxassislar, rahbarlar ham, 

---

54 
ishlayotgan mulk egalari ham kiradi. 
Mehnatni tashkil etish tizimiga ta’sir ko‘rsatadigan quyidagi omillar 
mavjud: mehnat ta’siri, texnologiya ta’siri, strategik ta’sir. 
Xususiy korxonada ish beruvchi (mulkdor) bilan xodim o‘rtasidagi 
o‘zaro mehnat munosabatlari mehnat shartnomasi (kontrakt) bilan 
tartibga solinadi.