O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

 
2.2. Korxona personali 
 
Korxona personali 
– yuridik shaxs hisoblangan korxona ma’muriyati 
(ish beruvchi) bilan ishga yollangan xodimlar o‘rtasidagi mehnat 
munosabatlarini 
shartnoma 
asosida 
muvofiqlashtirib 
turadigan 
jismoniy shaxslardir. 
Bunday mehnat munosabatlarida xodimlar korxona egalari 
(mulkdorlari) yoki korxona mulkiga sherik bo‘lishlari ham mumkin. 
Ular bu holda korxona foydasidan o‘z ulush (dividend)lariga ega 
bo‘libgina qolmasdan, korxonadagi shaxsiy mehnat faoliyati uchun 
tegishli ish haqi ham oladilar. 
Shaxsiy mehnat faoliyati bilan shug‘ullanuvchilar hamda oilaviy 
korxonalarda mashg‘ul bo‘lganlar yuridik shaxs sifatida ro‘yxatga 
olingan 
bo‘lsalar-da, 
yollanib 
ishlayotgan 
personal 
tarkibiga 
kiritilmaydi. Chunki ular o‘z mehnatlari uchun soliqlar va boshqa 
majburiy to‘lovlar amalga oshirilgandan so‘ng ixtiyorlarida qoladigan 
daromadlari hisobidan haq oladilar. 
Korxona personali shaxsiy tarkibiga unda band bo‘lgan barcha 
xodimlar: yollanib ishlayotgan ishchilar, mutaxassislar, rahbarlar ham, 
ishlayotgan mulk egalari ham kiradi. 
Zamonaviy korxona tarkibi quyidagichadir: 

---

47 
– mulkdorlar (aksiyadorlar); 
– boshqaruvchilar (menejerlar); 
– korxona personali (jismoniy shaxslar). 
Mulkdorlar (aksiyadorlar) 
– bir kishi yoki aksiyalarning tegishli 
qismiga ega guruh bo‘lishi mumkin. Ularning asosiy maqsadi foyda 
(dividend) olishdan iborat. Mulkdorlar korxonani o‘zi mustaqil 
boshqarishi yoki boshqarish huquqini yollagan boshqaruvchi, 
(menejer)ga berishi mumkin. 
Boshqaruvchilar (menejerlar) 
– ular kompaniya, uning tarkibiy 
bo‘linmasiga rahbarlik qiladilar. Boshqaruvchi (menejer)ning (maqomi 
unga mulkdor tomonidan berilgan maqomga bog‘liqdir. 
Menejerlar yuqori, o‘rta va quyi bo‘g‘in rahbarlari toifalariga 
bo‘linadi.