O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

2.2. Qurilish me’yorlari va qoidalari 
Qurilish me’yorlari va qoidalari (QMQ), Shaharsozlik normalari va qoidalari 
(ShNK), loyiha – smeta hujjatlarini tuzish, sanoat va fuqarolik hamda qurilishning 
boshqa turlarini amalga oshirish, binolar va inshootlar hamda ayrim 
konstruktsiyalarni ekspluatatsiya qilish va ularni ta’mirlash bo‘yicha asosiy 
me’yoriy hujjatlar tizimidan iborat. Bu me’yorlarga rioya qilish barcha loyihalash 
va qurilish tashkilotlari uchun majburiydir. 
1-qism.
Tashkil etish, boshqarish, iqtisod. Umumiy masalalar, atamalar, 
binolar klassifikatsiyasi. 
2-qism.
Loyihalash me’yorlari. Loyihalashning umumiy talablari, shu 
jumladan poydevorlar, qurilish konstruktsiyalari, muhandislik konstruktsiyalarini 
hisoblashda. 
3-qism.
Ishlarni tashkil etish, ishlab chiqarish va qabul qilish. Qurilish-
montaj ishlarini amalga oshirish texnologiyalari bo‘yicha tavsiyalar, shu jumladan 

---

45 
manfiy temperaturalarda, cho‘kuvchan gruntlarda va seysmik ta’sir zonalarida. 
4-qism.
Smeta me’yorlari. Konstruktsiyalar va ishlarning barcha asosiy 
turlariga smeta me’yorlari keltirilgan, materiallar va buyumlar hamda 
konstruktsiyalarning smeta narxlarini tuzish va mexanizmlarning mashina-smena 
bo‘yicha ishlashi yuzasidan ko‘rsatmalar berilgan. 
5-qism.
Moddiy va mehnat resurslarini sarflash me’yorlari. Ishlarni amalga 
oshirishning rayonlar (tumanlar) bo‘yicha smetaviy narxlari. 
Qurilish ishlab chiqarish texnologiyalari va qurilishni tashkil etish qoidalari 
Qurilish me’yorlari va qoidalarining uchinchi qismida keltirilgan bo‘lib, bu qism 
qurilish-montaj ishlarini bajarishga, ularni xavfsiz yuritishga hamda qabul qilishga, 
qurilish mahsuloti sifatini nazorat qilishga doir barcha zaruriy ko‘rsatmalar va 
talablarni o‘z ichiga olgan. 
Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalarini ishlab chiqish, sifatni 
nazorat qilish metodlari va vositalari ham Davlat standartlari (DST) talablari 
asosida tartibga solinadi. Davlat standartlari (DST) me’yoriy hujjatlarni chiqarish 
uchun javobgar bo‘lgan olimlar, ishlab chiqaruvchilar va davlat muassasalari 
xodimlari jamoasi tomonidan ishlab chiqiladi. DSTlarni “Davarxitektqurilish” 
qo‘mitasi va Davstandart tasdiqlaydi. 
Bundan tashqari me’yoriy hujjatlar toifasiga turli materiallarni tayyorlash va 
ishlarni bajarish texnologiyasi bo‘yicha ishlab chiqilgan texnik shartlar (TSh) ham 
kiradi va ular turli zavod tayyorlovchilar hamda qurilish-montaj tashkilotlari 
tomonidan ishlab chiqiladi va yuqori tashkilotlar bilan kelishiladi. 
Qurilishning texnik darajasi va ilg‘or tajribani o‘zlashtirish ortib borgani sari 
Qurilish me’yorlari va qoidalari davriy ravishda qayta ko‘rib chiqiladi va yangilanadi.