O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

Inflyatsiya xatari
– bu narxlar o‗sishi sur‘atlarining bashorat qilib 
bo‗lmaydigan o‗zgarishi xatari. Mulk bozoridagi sarmoyador 
narxlarning inflatsion o‗zgarishini qoplovchi daromadni olishga intiladi. 
Yuqori yoki bashorat qilinmaydigan inflatsiya bozor faoliyatining 
kutilayotgan 
natijalarini 
yo‗qqa 
chiqarishi 
mumkin 
bo‗lib, 
iqtisodiyotdagi daromadlarning qayta taqsimlanishini ta‘minlaydi va 
tadbirkorlik xatarini oshiradi. Natijada ko‗chmas mulkning real qiymati 
pasayadi. 
Baholash jarayonida ko‗p yillik, joriy va bo‗lajak (bashorat 
qilinayotgan) ma‘lumotlar taqqoslanadi. Ko‗chmas mulkning turli 

---

75 
yillarda olingan qiymati faqat, agar pul birligining qiymati o‗zgarmagan 
bo‗lsa, taqqoslanishi mumkin. Biroq amalda pul birligining qiymati 
deyarli har yili (odatda, oʻsish tomonga) o‗zgaradi. Narxlar darajasi turli 
davrlar uchun narxlar o‗zaro nisbatining o‗lchovi hisoblangan indeks 
ko‗rinishida o‗lchanadi. 
Joriy yildagi narxlar indeksi= 
x100% 
Iste‘mol qilinadigan tovarlarning asosiy guruhi bo‗yicha hisoblab 
chiqilgan narxlar indeksiga joriy yildagi narxlar darajasining 
ko‗rsatkichi sifatida qaralishi mumkin. 
Baholash jarayonida, muvaqqat (o‗zgarmas) kattalikdan tashqari, 
nisbiy kattaliklar ham, masalan, diskont stavkasi hisoblab chiqiladi 
(%
da). U ham nominal yoki haqiqiy kattalik sifatida aniqlanishi 
mumkin. Agar narxlarning inflatsion o‗sish sur‘atlari mamlakatda 15 
foizdan yuqori bo‗lsa, qayta hisoblashni quyidagi Fisher formulasini 
qo‗llash orqali amalga oshirish tavsiya etiladi: 
Rr
=
, 
Bu yerda: 
Rr-
daromad (diskont)ning real stavkasi; 
Rn
- daromad (diskont)ning nominal stavkasi; 
i - inflatsiya indeksi.