O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
 
 

---

99 
 
6.2.  Ekskursiya xizmatining texnologik xaritasini tuzish 
 
Texnologik  xarita-  bu  mazkur  ekskursiyani  muvafaqqiyatli  o‘tkazish, 
ob’ektlarni  samarali  ko‘rsatish,  ekskursiyani  olib  borish  uslubiyati  va  texnikasini 
to‘g‘ri  tanlashni  ko‘rsatib  beruvchi,  gidning  harakatlarini  tartibga  soluvchi  hujjat 
bo‘lib, quyidagi talablarga javob berishi kerak:  
  Gidga mavzuni yoritish yo‘llarini ko‘rsatishi; 
  Ob’ektlarni  ko‘rsatish  va  hikoya  qilishning  samarali  usullarini 
ko‘rsatishi; 
  Ekskursiyaning tashkiliy masalalari bo‘yicha aniq tavsiyalar berishi; 
  Ob’ektlarni ko‘rsatish va hikoyaning bir-biriga uyg‘unligini ta’minlashi; 
  Ma’lum ekskursantlar guruhi qiziqishini inobatga olishi kerak. 
Texnologik xarita har bir ekskursiya mavzusiga alohida tuziladi. Texnologik 
xarita  variantlarida  ekskursantlarning  yoshi,  kasbi  va  boshqa  qiziqishlari, 
ekskursiyani  olib  borishning  o‘ziga  xos  uslubiyati  ham  o‘z  aksini  topadi. 
Texnologik  xarita  quyidagicha  rasmiylashtiriladi:  titul  varog‘ida:  ekskursiya 
muassasasining  nomi,  ekskursiya  mavzusi,  turi,  marshrut  davomiyligi,  masofasi 
ekskursantlarning  tarkibi,  tuzuvchilar  f.i.sh.,  ekskursiya  tasdiqlangan  sanasi 
yoziladi.  Keyingi  sahifada  ekskursiyaning  maqsadi  va  vazifalari,  ob’ektlar  va 
to‘xtash joylari ko‘rsatilgan marshrut sxemasi kiritiladi. 
Texnologik xarita 3 bo‘limdan iborat: kirish, asosiy qism va xulosa. Kirish va 
xulosa  qismi  grafalarga  kiritilmaydi.  Masalan,  «Samarqand-Sharq  gavhari» 
mavzusidagi ekskursiyani  tayyorlashda uslubiy  ishlanmaning kirish qismida  gidga 
quyidagi tavsiyalarni berish mumkin: eng avvalo guruh  bilan tanishib olish, o‘zini 
va  haydovchini  tanishtirish  keyin  esa  avtobusda  ekskursantlarning  o‘zini  tutish 
qoidalari  va  maxsus  ajratilgan  vaqtdagina  savol-javob  qilish  va  taassurotlar 
almashish mumkinligini aytish kerak.  
Axborot  qismida  ekskursiyaning  nomi,  marshruti,  ekskursiya  davomiyligi 
haqida  ma’lumot  beriladi.  Bu  qism  ekskursantlarning  mavzuga  qiziqishini 

---

100 
 
uyg‘otadigan  darajada  yorqin  va  his-hayajonli  bo‘lishi  kerak.  Uni  quyidagicha 
boshlash  mumkin:  «Samarqandni  shoirlar,  tarixchilar  «Islom  olamining  bebaho 
marvaridi», «Sharq Rimi», «Yer yuzining sayqali»  deb atashadi. Samarqand 2500 
yildan ziyod boy tarixga egadir. Samarqand Zarafshon daryosi vodiysida geografik 
qulay  joylashganligi  sababli  «Buyuk  ipak  yo‘li»ning  muhim  chorrahasi 
hisoblangan».  
Ekskursiya  guruhi  to‘planadigan  joy  buyurtmachi  bilan  kelishilgan  holda 
belgilanadi, ekskursiyaning boshlanish joyi esa texnologik xaritadan aniqlanadi. 

---

101 
 
6.1-jadval