O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
4.3.2. Blockchain konsensus algoritmlari 
 
Yuqorida  ta’kidlab  o‘tilganidek,  blokcheyn  to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar ochiq va oshkora. Bu shuni anglatadiki, har bir kishi 
tranzaktsiya tarixi va u amalga oshirilgan yo‘lni ko‘rishi mumkin. 
Bitim  hajmi  haqida  ma’lumot  ham  ochiq.  Bunday  holda,  qabul 
qiluvchi  va  qabul  qiluvchining  shaxsi  oshkor  qilinmaydi.  Bu 
blokcheynningshaffofligini  bildiradi.  Har  qanday  tranzaksiya, 
aksariyat  tarmoq  ishtirokchilari  tomonidan  ma’qullangandan 
keyin tasdiqlangan deb e’lon qilinadi. Tranzaksiyaga ruxsat berish 
uchun  konsensus  (tarmoqning  barcha  ishtirokchilari  o‘rtasida 
kelishuvga erishish va uning ishlashini ta’minlaydigan mexanizm) 
talab qilinadi. 
Blokcheynga  butun  tarmoqning  ishonchliligini  kafolatlay-
digan  maxsus  kalitlar  yordamida  kirish  mumkin.  Har  bir 
foydalanuvchi  bunga  ega.  Kalit  –  bu  kriptografik  yozuvlar 
to‘plami.  U  mutlaqo  noyobdir,  bu  ma’lumotlarning  buzilishi  va 
xakerlik  hujumlarining  mumkin  emasligini  kafolatlaydi.  Buning 

---

272 
uchun  bo‘zuvchilar  (xakerlar)  tarmoqdagi  barcha  kompyuterlarga 
kirish huquqiga ega bo‘lishlari kerak. 
Blokcheynning  huquqiy  layoqati  va  ishonchliligini  ta’min-
laydigan mexanizmlar – bu konsensus algoritmlari. 
Bitcoin  blokcheynni  paydo  bo‘lishidan  oldin  markaz-
lashtirilmagan  to‘lov  tizimini  yaratishga  ko‘p  urinishlar  qilingan. 
Ammo  ularning  barchasi  muvaffaqiyatsizlikka  uchradi,  chunki 
to‘lov 
tizimni 
ishlab 
chiquvchilar 
konsensusga 
erishish 
muammosini hal qila olmadilar.