O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand iqtisodiyot va Servis instituti Z. Niyozov, A. Karimova

Markaziy  bank  mijozlari – davlat  hokimiyati  va 

boshqaruv 

organlari, 

ularning 

muassasalari 

va 

tashkilotlari, 

O’zbekiston 

Respublikasi 

Mudofaa 

vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Milliy xavfsizlik xizmati, 

Favqulotdda    vaziyatlar  vazirligi,  Davlat  bojxona 

qo’mitasi,  shuningdek,  Markaziy  bankka  qarashli 

korxonalar, muassasalar va tashkilotlar. 

 

50

Markaziy  bankning  ochiq  bozordagi    siyosati  - 

bu 

Markaziy 

bank 

tomonidan 

davlat 

qimmatli 

qog’ozlarini  sotib  olish  yoki  sotishdan  iborat  bo’lgan 

pul-kredit siyosati usuli. Tijorat banklarining zahiralarini 

oshirish  yoki  kamaytirish,  bozor  foiz  stavkalariga  ta’sir 

ko’rsatish,  davlat  qimmatli  qog’ozlarining  kursini 

tartibga solish uchun qo’llaniladi. 

Mamlakat  xatari  –  bu  mamlakatdagi  siyosiy  va 

iqtisodiy sharoitlarning hozirgi va Kelajakdagi o’zgarish 

xatari  korxona  tashkilot,  firmalarga  ta’sir  ko’rsatadi.  Bu 

asosan  tashqi  iqtisodiy  faoliyat  bilan  shug’ullanuvchi, 

tovar  va  xizmatlarni  eksport  qiluvchi  korxonalar  

faoliyatiga katta ta’sir qiladi. 

 

Masofadan nazorat qilish - bank nazoratining bir 

turi  bo’lib,  muammolarni  boshlang’ich  davrida  aniqlash 

maqsadida  banklar  tomonidan  Markaziy  bankka  taqdim 

etiladigan hisobotlarning tahliliga va tijorat banklarining 

har 

kungi 

moliyaviy 

holatining 

monitoringiga 

asoslangan uslubidir.  

 

Ma’muriy nazorat - bu bankning puxta uylangan 

tashkiliy 

tuzilmasining 

tasniflangan 

va 

aniq 

taqsimlangan  vakolat  va  majburiyatlari,  qaror  qabul 

qilish  va  ular  bo’yicha  hujjatlarni  rasmiylashtirish 

tartibining birligidir. 

Maxsus kassa - bu kassalar yirik korxonalarda har 

kuni tushum kelib tushish hollarida ochiladi. 

Memorial  order  -  bu  hujjat  bank  ichidagi 

oPerasiyalarda 

ishlatiladi. 

Masalan, 

mijoz 

ssuda 

foizlarini so’ndirishida memorial order to’ldiriladi. 

          Memorial  hujjatlar  -  naqd  pulsiz  to’lovlarni 

amalga oshirish uchun ishlatiladigan hujjatlar. 

 

51

Mijoz - bu yuridik va jismoniy shaxslar, ular bank 

xizmatidan foydalanadilar. 

Mijozning  master  fayli  -  bu  asosiy    fayl,  xizmat 

ko’rsatuvchi  bankda  mijoz  haqida  kerakli  ma’lumotlar 

yig’indisi. 

Mikrofirma  -  mulkchilik  shaklidan  qat’iy  nazar, 

ish bilan band  bo’lgan xodimlarning o’rtacha yillik soni 

ishlab  chiqarish  sohasida  10  kishigacha,  savdo,  xizmat 

ko’rsatish  va  boshqa  noishlab  chiqarish  sohasi 

tarmoqlarida 5 kishigacha bo’lgan korxonalar. 

Milliy 

valyuta 

tizimi 

- 

bir 

mamlakatda 

valyutaning  amal  qilishi  bilan  bog’liq  bo’lgan  iqtisodiy 

va qonuniy munosabatlar yig’indisi. 

Milliy  daromad  -  mamlakat  iqtisodiy  va  ijtimoiy 

rivojlanishini  belgilab  beruvchi  umumlashgan  muhim 

ko’rsatkich.  Yalpi  ichki  mahsulotning  bir  qismidan 

iborat. Yalpi  ichki  mahsulot qiymatidan  ishlab chiqarish 

harajatlarining  chegirib  tashlangan  qismi.  Mamlakatda 

yil  davomida  vujudga  kelgan  barcha  daromadlar 

yig’indisi. 

Miskol  –  og’irlik  o’lchovi.  Sharq  mamlakatlarida 

qimmatbaho  buyumlarning  og’irligi  miskol  bilan 

o’lchangan. Bir miskol Afg’onistonda - 4,6 g; Jazoirda – 

4,27  g;  Misr  va  Sudanda  –  4,08  g;  Turkiyada  -  4,81  g; 

Xorazmda – 4,55 g; Buxoroda –  4,8-5 g.ga teng bo’lgan. 

Amir  Temur  davrida  bir  miskol  4,8  g.  vaznda    oltin 

tangaga  teng  bo’lgan.  Bu  og’irlik  o’lchovi  Yaqin 

Sharqda  hozir ham ishlatiladi. 

Moliyaviy  hisob  –  o’zida  shunday  ma’lumotlarni 

mujassam  etadiki,  ushbu  ma’lumotlardan  nafaqat  bank 

(firma,  korxona)  faoliyatiga  ichki  rahbarlik  qilishda 

 

52

foydalaniladi,  balki  chetdan  foydalanuvchilarga  ham 

tegishli ma’lumotlar ma’lum qilinadi. 

Moliyaviy  natija  -  banklarda  ma’lum  hisobot 

davrida,  ma’lum bir operasiya jarayonida o’ziga qarashli 

mablag’ning oshishi yoki kamayishi tushuniladi. 

Moliyaning  funksiyasi  -  bu  moliya  mohiyatining 

xo’jalik faoliyatidagi aniq ko’rinishi, uning ifodasidir. 

Monometalizm  -  bu  pul  tizimida  mustaqil  unsur 

bo’lib,  bunda  bitta  metalga  barcha  tovarlar  qiymatini 

o’zida aks ettiruvchi umumiy ekvivalent roli beriladi. 

Moliya  bozori  -  bu  jamiyatdagi  moliyaviy 

xizmatlar  ko’rsatish,  xususan,  kreditlar  berishdan  iborat 

bo’lgan  munosabatlardir.  Moliya  bozori  banklarda,  fond 

birjasida va auksionlarda o’tkaziladi.  

Moliyaviy  lizing  -  ijaraga  oluvchi  shaxsning 

ijarag  olingan  asbob-uskunalarni  ishlatishdan  ko’rilgan 

foyda  ulushini  hamda  amortizasiyaning  to’la  qiymatiga 

teng summani lizing kompaniyasiga shartnomaning amal 

qilish davri  mobaynida to’lanishini ko’zda tutuvchi ijara 

shartnomasi. Bunda ijaraga oluvchi shaxs shartnomaning 

amal qilish muddati tugagandan keyin asbob-uskunalarni 

qoldiq  qiymati  bo’yicha  sotib  olish  huquqini  qo’lga 

kiritadi. 

Monitoring  -  qandaydir  obyekt  holatini  har 

tomonlama  baholash  va  uning  faoliyati  samaradorligini 

oshirish  maqsadida  maxsus  tashkil  qilingan  tizimli 

kuzatuv. 

 

MoNetar  siyosat  -  bu  davlat  siyosati  bo’lib, 

davlat  iqtisodiyotini  amaldagi  pul  massasini  tartibga 

solish yo’li bilan rivojlantirish va barqarorlashtirishdir. 

 

53

Moliyaviy  aktivlar  -  pul  mablag’lari,  ssudalar, 

qimmatli  qog’ozlar  va  valyuta  boyliklariga  sarflangan 

bank yoki korxona mablag’lari. 

Molu-jihot  –  naqd  pul  yoki  mahsulot  bilan 

to’lanadigan 

soliq. 

Molu-jihot 

qishloq 

xo’jaligi 

mahsulotlaridan  natura  shaklida  daromadning  1/5  yoki 

1/3 qismi hajmida olingan. 

 

Murakkab  buxgalteriya  provodkasi  -  Deganda, 

bir  nechta  hisobvaraq  debetlanib,  bitta  hisobvaraqning 

kreditlanishi tushuniladi. 

Muddatli  kreditlar  -  amal  qilish  muddati 

o’tmagan ssudalardir. 

Muddati  kechiktirilgan  kreditlar  -  ayrim 

hollarda  muddati  yetib  kelgunga  qadar  qarz  oluvchi 

tomonidan  iqtisodiy  jihatdan  asoslangan  holda  bankka 

taqdim  etilgan  yozma  ariza  asosida  kreditni  qaytarish 

muddatini 

kechiktirish 

to’g’risida 

qaror 

qabul 

qilinadigan ssudalardir. 

Muddati  o’tgan  ssudalar  -  bank  va  mijoz 

o’rtasida tuzilgan ssuda shartnomasiga ko’ra o’z vaqtida 

qaytarilmagan suddalar. Bu toifadagi ssudalar muddatsiz 

hisoblanib, imkoniyat bo’lishi bilan undirib olinadi. 

Muddatli  marja  -  muddatli  bitimlar  bo’yicha 

narxlar va kurslar o’rtasidagi farq. 

 

Muddatli  jamg’armalar  -  ularning  egalari 

tomonidan ma’lum muddatga, (1, 3, 6, 9 oyga; 1 yoki 1,5 

yil) muddatga qo’yiladigan jamg’armalar. 

 

Muddatsiz  jamg’armalar  -  bu  jamg’armalarga 

banklar  tomonidan  hyech  qanday  muddat  belgilanmaydi 

va  ularning  sohiblari  hohlagan  vaqtida  jamg’armalarini 

istalgan miqdorida qaytarib olish huquqiga egadir. 

 

54

Muddatli  omonatlar  –  bu  mijoz  tomonidan 

bankka  ma’lum  muddatga  qo’yiladigan  qo’yilmalar 

bo’lib, ular orqali mijozga bank tomonidan yuqori foizlar 

to’lanadi. Bunda foiz stavkalari qo’yilmalarning muddati 

va miqdoriga bog’liq bo’ladi. 

Muddatli  Depozit  hisobvarag’i  -  bu  yuridik  va 

jismoniy 

shaxslarning 

mablag’lari. 

Tuzilgan 

shartnomaga  asoslanib  foizlar  belgilangan  muddatda 

to’lanadi. 

Mulk  -  ishlab  chiqarish  vositalari  va  ular 

yordamida  olingan  mahsulotga  kishilarning  huquqiy 

munosabatlari 

bilan 

belgilangan 

iqtisodiy 

munosabatlarning majmuasidir. 

 

Mulkdor – butun mol-mulk egasi. 

Mulk  obyektlari  -  bu  yer,  yer  osti  boyliklari, 

ichki suvlar, suv havzasi, o’simlik va hayvonot dunyosi, 

imoratlar  va  inshoatlar,  asbob-uskunalar,  moddiy  va 

ma’naviy  madaniyat  buyumlari,  pullar,  qimmatli 

qog’ozlar  va  boshqa  mol-mulklar,  insonni  unumli  va 

ijodiy mehnat qilish qobiliyatidir. 

Mulk  subyektlari  -  davlat  jamoatlari,  ularning 

uyushmalari,  jamoat  va  diniy  tashkilotlar,  fuqarolarning 

oilaviy va boshqa birlashmalari va h.k. 

Mulkiy  munosabatlar  -  bu  ishlab  chiqarish 

vositalari  va  ularning  yordamida  yaratilgan  mehnat 

mahsulini o’zlashtirish borasida kishilarning bir-birlariga 

bo’lgan munosabatlaridir. 

 

Mulkiy  huquq  –  bu  huquq  bo’yicha  iqtisodiy 

o’zaro munosabatlar, subyektlar tomonidan mol-mulkka, 

moddiy boyliklarga, pul mablag’lariga da’vogarlik qilish 

huquqidir. 

 

55

Muomala  –  Mehnat  mahsulotlarini  oldi-sotdi 

vositasida ayirboshlash munosabati. 

Murakkab 

svodkalash 

- 

Deyilganda 

ma’lumotlarni  dasturda  ko’zda  tutilgan  belgilar  asosida 

ayrim  guruhlarga  bo’lib  o’rganish  tushuniladi.  Masalan, 

bank muassasasi tomonidan berilgan kreditlarni qisqa va 

uzoq muddatli kreditlarga ajratish. 

 

N 

 

Naqd  pulsiz  hisob-kitoblar  -  bu  korxona  va 

tashkilotlar  tomonidan  tovar  ayirboshlash,  xizmatlar 

ko’rsatish  va  notovar  operasiyalar  bo’yicha  bir-biriga 

bo’lgan  talab  va  majburiyatlarni  naqd  pul  ishlatmasdan 

pul mablag’larini faqat hujjatlar orqali bir hisobvaraqdan 

ikkinchi 

hisobvaraqqa 

o’tkazish 

orqali 

amalga 

oshiriladigan hisob-kitoblar tushuniladi. 

Naqd  pulsiz  hisob-kitoblar  statistikasi  -  bu  

naqd  pulsiz  hisob-kitoblarning  tarkibi,  hajmi  va 

dinamikasini  o’rgatish.  Naqd  pulsiz  hisob-kitoblarda 

qatnashuvchi  ularning  o’z  majburiyatlarini  bajarishlarini 

tahlil kilishdan, ya’ni to’lov intizomiga rioya qilishlarini 

tahlil qilishdan iborat. 

Naqd  pulsiz  oborot  -  pul  oborotining  bir  qismi 

bo’lib,  unda  pullar  harakati  o’zaro  talablar  hisobiga 

kredit  muassasalaridagi  hisobvaraqlar  bo’yicha  pul 

o’tkazish  yo’li  bilan  amalga  oshiriladi  va  bunda  naqd 

pullar ishlatilmaydi. 

Naqd  pul  muomilasi  –  Deganda  mamlakat  pul 

tizimida  amaldagi  qonunchilik  bo’yicha  naqd  pullarni 

muomalaga 

chiqarilishi, 

aylanishi 

(harakati) 

va 

muomaladan chiqarilishi tushuniladi. 

 

56

Narx,  baho  –  1.  tovar  qiymatining  pulda 

ifodalanishi  xo’jalik  mexanizmida  amal  qiluvchi 

iqtisodiy  vosita.  Bozor  sharoitida  narx  qiymat  o’lchovi, 

rag’batlantirish  omili,  daromadlarni  qayta  taqsimlash 

vazifalarini  bajaradi;  2.  narsaning,  buyumning  pul  bilan 

o’lchanadigan qiymati, bahosi. 

Nomoddiy  aktivlar  -  korxonaning  uzoq  muddatli 

harajatlari  bo’lib,  u  uzoq  muddat  davomida  yuqori 

daromad olish uchun sharoit yaratadi. Nomoddiy aktivlar 

tarkibiga  yer,  suv  va  boshqa  tabiat  resurslaridan 

foydalanish  huquqi,  patentlar,  nou-xau,  firma  bahosi, 

elektron hisoblash mashinalari va boshqalar kiradi. 

Nolikvid aktivlar - korxonada keragidan  ortiqcha 

yoki  korxonaga  zarur  bo’lmagan  xom-ashyo  aktivlari, 

shuningdek, qiyin sotiladigan tayyor mahsulotlar. 

 

Nomli  aksiya  -  aksiyador  egasining  nomi 

yoziladigan qimmatli qog’ozdir. 

Nomulkiy  huquq  -  bu  masalan,  aksionerlik 

jamiyatining 

umumiy 

yig’ilishida 

ovoz 

berish, 

emitentning  faoliyati  haqida  axborot  berilishini  talab 

qilish va h.q. huquqidir. 

 

Normal  kredit  –  qarzdorning  moliyaviy  ahvoli 

barqaror,  rentabellik  darajasi  yuqori,  debitor  qarzlari 

qisqa  muddatlarda  undiriladi,  garovga  qo’yilgan  mulki 

tez  sotilishi  mumkin.  Mijozning  moliyaviy  holati  kredit 

foizlarini  to’lash  uchun  yetarli.  Mazkur  kreditlar 

bo’yicha  bankning  zarar  ko’rish  ehtimoli  juda  past 

darajada bo’ladi.  

«Nostro»  hisobvarag’i  -  bankning  o’z  vakil 

bankidagi  hisobraqami.  Unda  bankning  hamma  harajat 

va tushumlari aks ettiriladi. 

 

57

Norezidentlar  -  chet  el  davlatlarida  ro’yxatdan 

o’tib  boshqa  joyda  yashayotgan,  masalan,  O’zbekiston 

Respublikasida  yashayotgan  jismoniy  va  yuridik 

shaxslar. 

Norezident  bank  –  horijiy  davlatlar  hududida 

ro’yxatga olingan bank. 

 

 

O 

Obligasiya  -  1.  bu  lotincha  «obligation»  so’zidan 

olingan bo’lib, u majburiyat degan ma’noni anglatadi; 2. 

bu  uning  egasi  qarz  berganligidan  guvohlik  beruvchi  va  

unga  ushbu  qimmatli  qog’ozning  nominal  qiymatini 

unda  ko’rsatilgan  muddatda  belgilangan  foiz  to’langan 

holda  qoplash  majburiyatini  tasdiqlovchi  qimmatli 

qog’oz;  3.  bu  emitentning  qarz  majburiyati  qat’iy  foiz 

stavkasi  shaklida  belgilangan  qimmatli  qog’ozning  bir 

turidir. 

Oddiy  aksiya  –  bunda  aksiya  egasi  hissadorlar 

yig’ilishida  ovozga  ega  bo’lgan  va  faoliyati  natijasi  

bo’yicha dividendlarni olish huquqiga ega bo’ladi. 

Oddiy  buxgalteriya  provodkasi  -  bunda,  bir 

hisobvaraq 

debetlanib 

boshqa 

hisobvaraqning 

kreditlanishiga aytiladi.  

Oddiy  hujjatlar  –  bu  hujjatlarda  faqat  bitta 

operasiya 

aks 

ettiriladi. 

Bu 

hujjatlarga: 

to’lov 

talabnomasi,  to’lov  topshiriqnomasi,  akkreditiv  ochish 

uchun ariza, kirim orderi, pul cheki va h.k. lar kiradi. 

Oddiy  ssuda  hisobvarag’i  -  bunda  ssuda  bir 

maromda  mijozning  hisobvarag’iga  o’tkaziladi  va  shu 

hisobvaraqda foizlarni hisoblanidi va to’lanadi. 

 

58

Oddiy 

svodkalash 

- 

deyilganda, 

olingan 

ma’lumotlarni  guruhlarga  bo’lmasdan,  to’plam  bo’yicha 

umumiy  yakunlarni  chiqarish  tushuniladi.  Masalan, 

berilgan  jami  kreditlarning  (qisqa  va  uzoq  muddatli) 

miqdorini xisoblab chiqishning o’zi kifoya. Shuning o’zi 

oddiy ma’lumotlarni yig’ish bo’lib hisoblanadi. 

Oilaviy plastik kartochka – bu shaxsiy kartochka 

egasining 

ishonchnomasi 

asosida 

foydalanuvchiga 

berilgan kartochkadir. 

Ochiq bozordagi operasiyalar – bu pul bozoriga 

ta’sir  ko’rsatish  maqsadida  qimmatli  qog’ozlarni 

Markaziy bank tomonidan sotib olish va sotishdir. 

Ochiq turdagi aksiya - egasi hissadorlik jamiyati 

hissadorlarining  roziligisiz  qo’ldan  qo’lga  o’tishi 

mumkin bo’lgan aksiyalarga aytiladi.  

Ochiq  faktoring  operasiyalari  -  faktoring 

kompaniyasining  bitimdagi  ishtiroki  haqida  qarzdorni 

xabardor  qilgan  holda  to’lanmagan  qarz  talabnomalarini 

boshqaga o’tkazish. 

 

Onkol 

ssudasi 

- 

birinchi 

talabga 

ko’ra 

qoplanadigan qisqa muddatli qarz.  

Operativ  hisob  -  ma’lum  xo’jalik  jarayoni  va 

oPerasiyalarini  ular  yuz  bergan  joyning  o’zida 

kechiktirmay 

nazorat 

qilib 

boradi. 

Xo’jalik 

operasiyalarini  amalga  oshirishda  bu  hisob  yordamida 

rejalashtiriladigan  ko’rsatkichlar  bilan  ham  son,  ham 

sifat jihatidan solishtiriladi. 

Operativ 

lizing 

– 

bu 

shunday 

ijara 

munosabatlariki, 

bunda 

lizing 

obyektlari 

(mulk)  

amortizasiya  muddatidan  kamroq  muddatga  ijaraga 

olinadi.  Arendator  (ijarachi)  mulkni  o’z  ixtiyoriga 

 

59

ma’lum  muddatga  yoki  bir  ishlab  chiqarish  davriga 

oladi;  odatda  shartnoma  5  yilga  tuziladi.  Bu  muddat 

tugaganidan so’ng ijarachi to’lovni to’lashni to’xtatishga 

va mulkni ijaraga bergan egasiga topshirishga haqli, yoki 

shartnomani yangitdan tiklash, yoxud shartnomani tuzish 

vaqtidagi kelishilgan bahoda lizing obyektini sotib olishi 

mumkin. 

Opsion  –  bu  nemischa  «option»  so’zidan  olingan 

bo’lib, bu bitimda ishtirok etayotgan tomonlarning biriga 

qimmatli  qog’ozlarning  ma’lum  bir  miqdorini  muayyan 

vaqt  mobaynida  belgilangan  narxda  sotib  olish  yoki 

kontragentga  sotish  huquqini  beruvchi  shartnomadir. 

Kontragent esa,  mukofot evaziga  ushbu  huquqni amalga 

oshirish majburiyatini o’z zimmasiga oladi. 

Overdraft  -  1.  Chek  bo’yicha  olingan  joriy 

hisobraqamdagi qoldiqdan ortiqcha summa;               2. 

bankdagi  kreditning  oshib  Ketishi;  3.  bank  mijozning 

hisobraqamidagi  qoldiqdan  ortiq  mablag’ni  hisobdan 

chiqarish yo’li bilan beriladigan qisqa muddatli kredit. 

Overdraft  hisobvarag’i  -  uning  xususiyati 

shundan 

iboratki, 

mijozning 

asosiy 

talab 

qilib 

olinguncha  depozit  hisobvarag’i  bo’yicha  qisqa  muddat 

ichida debetli qoldiq  bo’lishiga ruxsat beriladi.  

Omonatchi  -  bu  o’zining  kundalik  ehtiyojidan 

ortiq  pul  mablag’larini  jamg’arish  uchun  bankdagi 

hisobvaraqqa 

omonat 

sifatida 

pul 

mablag’larini 

jamg’arish  uchun  bankdan  omonat  daftarchasini  olgan 

shaxsdir. 

 

 

 

 

 

60

P 

Passiv - buxgalteriya balansining bir (o’ng) qismi, 

to’lov balansidagi kamomad. 

Passiv  operasiyalari  –  bu  bank  resurslarini 

shakllantirish bilan bog’liq bo’lgan operasiyalar.  

Passiv  pul  oboroti  -  bu  ma’lum  bir  davr  ichida, 

vaqtincha  muomalada  ishtirok  etayotgan  pul  massasi. 

Bularga  xo’jalik  subyektlari  va  boshqa  turli  korxona, 

muassasalardagi  vaqtincha bo’sh turgan pul  mablag’lari, 

shuningdek, aholining jamg’armalari kiradi. 

Portfel  -  iqtisodiy  va  moliyaviy  hujjatlar 

to’plamini anglatuvchi islohot. 

Plastik kartochka -  bank tomonidan muomalaga 

chiqarilgan,  tegishli  bankda  kartochka  egasining 

hisobvarag’i mavjudligini tasdiqlovchi va chakana savdo 

tarmog’ida naqd pulsiz shaklda tovarlar yoki ko’rsatilgan 

xizmatlarni  sotib  olish  huquqini  beruvchi  maxsus  to’lov 

vositasini o’zida ifoda etuvchi kartadir.  

Pul  -  bu  shunday  maxsus  tovarki,  u  hamma 

boshqa  tovarlar  uchun  umumiy  ekvivaLent  vazifasini 

bajaradi.  Hamma  tovarlar  singari  pul  ham  qiymat  ham 

isTe’mol  qiymatiga  ega.  Shu  ma’noda,  u  boshqa  oddiy 

tovarlardan farq qilmaydi.  

Pul agregati - bu jamg’arila borilayotgan va xarid 

qobiliyatini  saqlovchi  barcha  pul  vositalari.  Bunga  naqd 

pullar,  ma’lum  muddatga  yoki  muddatsiz  bankka 

qo’yilgan pullar, sertifikatlar va boshqalar. 

Pul  birligi  -  mamlakatdagi  to’lov  vositasi  birligi 

bo’lib,  asosan  tovarlar  qiymatini  o’lchash  rolida  va 

muomala vositasi sifatida xizmat qiladi. 

 

61

Pulning  qiymati  -  pul  birligining  xarid  etish 

qurbi-qobiliyati,  ya’ni  unga  qancha  tovar  va  xizmatlar 

xarid qilish mumkinligi tushuniladi. 

Pul  tizimi  –  ma’lum  bir  mamlakatda  pul 

muomalasini  qonuniy  va  mutanosib  ravishda  tashkil 

qilishda qo’llaniladigan uslublar majmuasi tushuniladi. 

Pul  muomalasi  qonuni  -  muomala  uchun  zarur 

bo’lgan 

pul 

miqdorini 

belgilaydigan, 

tovar-pul 

munosabatlarini o’zida aks ettiradigan qonundir. 

Pul  muomalasi  statistikasi  –  bu  naqd  pul 

muomalasi  bilan  bog’liq  operasiyalar  statistikasini 

tashkil  kilish,  shular  bilan  bog’liq  barcha  operasiyalar 

to’g’risida ma’lumot yig’ib borishdir. 

Pul  taklifi  -  bu  muomalaga  chiqarilgan  ma’lum 

turdagi pul miqdoridir. 

  

 

 

R 

 

Real  qiymat  –  bu  aktivning  joriy  bozor  qiymati 

yoki  qonunchilikka  muvofiq  holda  baholash  faoliyati 

bilan  shug’ullanish  huquqiga  ega  bo’lgan,  mustaqil 

ekspertlar tomonidan aniqlangan qiymatdir. 

Rezidentlar - O’zbekiston Respublikasi  hududida 

ro’yxatdan o’tgan jismoniy va yuridik shaxslar.