|
Sinf rahbari faoliyatining mazmuni
Aqli zaif
о‘quvchilarni
individual
о‘rganish
mazmuni
О‘quvchilar
ota-onasi bilan
hamkorlik ishi
Sinf jamoasi
bilan ish olib
borish
Sinfdan
tashqari
ishlarni
tashkil etish
Oila va
jamoatchilik
hamkorligi
Bolani biografiyasi,
turmush sharoiti, oilasi
о‘quvchining
salomatligi, umumiy
saviyasi, nutqini
rivojlantirish
Oilaning ijtimoi-
maishiy,
turmush sharoiti
mos yondoshish
Sinf
jamoasini
jipslashtirish
Tо‘garak
ishlariga
о‘quvchi-
larni jalb
etish
Ota-onalar
kengashi
bilan
ishlash
О‘quvchining
mehnatga layoqati
jamaot ishlaridagi
ishtiroki, о‘rtoqlari
о‘rtasidagi obrо‘si.
Ota-onalarning
bilim saviyasi,
pedagogik
savodxonlik
darajasiga mos
munosabat.
Sinf
о‘quvchilari
о‘rtasida
dо‘stona
munosabatni
shakllantirish
Bayram,
tadbirlari
xasharlar,
ekskursiya
tashkil etish
Maxalla
faollari
bilar
ishlash
42
kо‘zlagan
jamoaga
jipslashtirar
ekan,
о‘quv-tarbiyaviy
vazifalarini
muvaffaqiyatli xal etish uchun zamin yaratadi.
Sinf birdaniga jamoa bо‘lib shakllanib quya qolmaydi. Sinfda sinf rahbari
bilan birgalikda faoliyat kо‘rsatish tajribasi tо‘plagan taqdirda, faollar о‘sib
chiqqan, ijobiy an’analar barpo etilgan taqdirda, о‘rtoqlik aloqalari rivojlanib
mustaxkamlangan,
umummaktab
jamoa
bilan
tо‘g‘ri
munosabatlar
о‘rnatilgandan keyingina sinf jamoa bо‘lib shakllanadi.
3. О‘quvchilar bilim sifatini oshirish hamda ularning tartib-intizomini
mustahkamlash.
Bilimlarning yuksak darajada bо‘lishi va ongli intizom sinfda ta’lim
tarbiya ishini tо‘g‘ri yо‘lga qо‘yishning eng muhim kо‘rsatkichlaridandir.
О‘quvchilarni ongli intizomlilik ruhida tarbiyalash, ularni demokratik
jamiyat, turmush qoidalarini ixtiyoriy bajarishga о‘rgatish sinf rahbarifaoliyatida
katta о‘rin tutadi.
4. Darsdan tashqari tarbiyaviy ishlarni tashkil etish va ularni о‘tkazish.
5. Bolalar va о‘smirlar uyushmasi tashkilotlariga yordam kо‘rsatish ular
bilan yaqindan aloqada bо‘lish.
6. О‘quvchilar ota-onalari bilan ish olib borish.
Maktab tajribasida tarbiyaviy ishlarni tashkil etishning turli usullari tarkib
topib, muvaffaqiyatli qullanib kelinmoqda. О‘quvchilar bilan yalpisiga ishlash
bilan yakka-yakka va guruxlarga bо‘lib ham ish olib boriladi.
Faol о‘quvchilar bilan ish olib borish, о‘z sinfida dars utayotgan
о‘qituvchilar bilan о‘quvchilarning ota-onalari bilan va korxonalar bilan aloqa
bog‘lab turish sinf rahbarining tarbiyaviy ish faoliyatida katta о‘rin tutadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, sinf rahbarining olib boradigan ishlarini
quyidagicha belgilash mumkin;
1. Sinf bilan yalpisiga ish olib borish. Sinf bilan yalpisiga ish olib
borishning о‘ziga hos xususiyati-sinfdagi hamma о‘quvchilarni bir vaqtning
о‘zida tarbiyaviy tadbirlarga jalb etilishdan iboratdir.
43
Sinf bilan yalpisiga ish olib boriladigan tadbirlar, odatda oyiga ikki-uch
marta, ba’zan esa har xaftada bir marta о‘tkaziladi.
2. Sinf rahbari faoliyatida sinf burchagi.
Maktabda о‘quvchilarning uqish va о‘qishdan tashqari ish faoliyatlari
о‘tadigan asosiy joy shu sinfga berkitilgan sinf xonasidir.
Bu sinf xonasida sinf rahbari sinf faollari bilan birgalikda tо‘zadi. Unda
sinf jamoasining asosiy xujjatlari va ishini aks ettiruvchi materiallar qо‘yiladi.
Sinf burchagi sinfning hayoti va faoliyatini, uning yutuq va
kamchiliklarini aks ettiruvchi kо‘zgudir.
3. О‘quvchilar bilan alohida individual ish olib borish.
4. Faollar bilan ish olib borish.
5. Sinf rahbarining о‘z sinfida dars о‘tadigan о‘qituvchilari bilan olib
boradigan ishlari.
6. Sinf rahbarining ishlab chiqarish jamoalari bilan aloqasi.
Sinf rahbari malakasini oshirish.
Endi ish boshlagan yosh sinf rahbarlarigina emas, balki maktabda kо‘p
yillab ishlab kelgan tajribali sinf rahbarlari ham о‘z malakalarini oshirishga
muhtojdirlar.
Sinf rahbari pedagogika va psixologiya asoslari nazariyasini yaxshi
о‘rganishi va о‘zlashtirishi zarur.
Tarbiya masalalariga oid xozirgi pedagogik adabiyotlarni muntazam uqib
borishi zarur.
Bolani qandaydir ijtimoiy-foydali ishga jalb etishi haqida, bolaning biron-
bir sohadagi qobiliyatini taraqqiy ettirish uchun zaruriy shart-sharoit yaratish
haqida uning ota-onasi bilan kelishib olindi.
Intizomsiz bolalarning ota-onalari chaqirildi, ular bilan о‘quvchiga
qо‘yiladigan yagona talablar hamda unga korreksion pedagogik ta’sir etish
kelishib olindi.
Nasixat, ota onalarga pand nasihat va jerkib urishishga emas, balki
pedagogik maslaxatga, о‘rtoqlarcha yordamga muhtoj bо‘lishlarini tushuntirildi.
44
О‘quvchilar tо‘g‘risida qilinadigan dо‘q-pо‘pisa va о‘quvta ustidan arz dod
qilishdan kо‘ra, о‘quvchiga ta’sir etishning oqilona choralari tо‘g‘risida og‘ir-
vazminlik bilan, ishchanlik vaziyatidagi suh bat juda katta foyda berishini
tushuntirildi.
Ota-onalarga maktabga tez-tez kelib bolalari haqida
ma’lumotga ega bо‘lib turishlarini sо‘raldi.
Uzok tarixga ega bо‘lgan о‘zbek xalqi ta’lim-tarbiyaga oid boy merosga
ega bо‘lib, avlodlarda insonparvarlik, kamtarlik, mehnatsevarlik, dustlik, mexr-
oqibat, birodarlik, odoblilik tarbiyalab kelgan. Shurk mutafakkirlarining ta’lim-
tarbiyaga oid asarlari ham anna shunday merosga kiradi. Buyuk mutafakkir
Abdullu Avloniy asarlari yoshlarimizni odobga, ilm olishga, mehnatsevarlikka,
mardlik, mexr-muxabbatli bо‘lishga e’tibor bilan karagan. Ahloqiylik, yaxshilik
va yomonlik, vijdon, tо‘g‘ri sо‘zlik, or–nomusli masalalariga alohida e’tibor
bergan.
Ahloqiy tarbiya shaxsning barkamol shakllantirishda asosiy о‘rinni
egallaydi. Shuning uchun ham pedagogika ahloq masalalariga kata ahamiyat
beriladi. Xozirgi davrda ahloqiy tarbiya muhim ahamiyat kasb etmokda, chunki
siyosiy, iktisodiy, ijtimoiy vazifalarni xal etish kо‘p jihatdan jamiyatning va
undagi shaxsning ahloqiy darajasiga bog‘liq.
Ahloqiy tarbiya deganda shakllanayotgan, rivojlanayotgan, о‘sib
kelayotgan
avlod
xulq-odob
meyorlariga
mos
keluvchi
sifatlarning
shakllanishining tushinamiz.
Ahloqiy tarbiyani amalga oshirish usul va yо‘nalishlarning tushinamiz.
Bular orqali bolalarda ahloq tushunchalari va xulq-atvorlarining shakllantirish
ularning ahloqiy xis–tuyg‘ularini uyg‘otish va rivojlantirish yо‘llarini
tushinamiz bular orqali aqli zaif bolalarda ahloq tushunchalari va xulq–
atvorlarini shakllantirish ularning ahloqiy xis-tuyg‘ularini uyg‘otish va
rivojlantirish yо‘llarini tushinamiz. О‘qituvchi va tarbiyachilar о‘quvchilarda
tarbiyalanayotgan asosiy sifatlarning harakteriga, ularning yoshi va individual
xususiyatlariga karab har xil usul va yо‘llardan о‘z о‘rnida ustalik bilan
foydalangandagina tarbiyaning natijasi kutilganidek bо‘lishi mumkin.
45
Maxsus maktablarda ahloiy tarbiyaning taxminiy mazmunini quyidagicha
bayon etish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
