O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti turdali toshmirzayevich malikov

Go‘zallikning elementlari. 
Go
’
zallikning namoyon bo‘lishi, shakllanishi va his 
etilishida muayyan unsurlar mezoniy vazifasini o‘taydi. Bular — she’uog, maqsadga 
muvofiqlik, tartiblilik, uyg
’
unlik, hamohanglik, moslik, yaxlitlik, birlik, mutanosiblik, 
tenglik va hokazo. Mazkur tushunchalar narsa-hodisalarda bevosita yoki bilvosita 
ishtirok etib, undagi go‘zallikni namoyon ettiradi. Masalan, bahor faslining go
’
zalligi 
tabiatning uyg'onishi, ko
’
klamning yuz ochishi bilan, qish fasli esa oppoq qor bilan 
o‘ziga xos go
’
zallikni namoyon etadi. Tabiatning ikkala faslida ham go
’
zallikning 
moslik va mutanosiblik unsuri muhim ahamiyat kasb etadi. 
Go‘zallikning sifatlari 
tug
’
yoniylik, maftunkorlik, foydalilik, mo
’
jizaviylik 
singari tushunchalar orqali izohlanadi. 
Go‘zallikning xususiyatlari 
qulaylik, manfaatdorlik, yoqimlilik, chiroylilik 
tushunchalari bilan belgilanadi. Elementlar, sifatlar va xususiyatlar uyg
’
un bo
’
lgan 
narsa-hodisalargina chinakam go‘zallikni aks ettirishi mumkin. 
Shaxsning ijtimoiy jarayonlar bilan boladigan munosabatlarida go
’
zallik 
nisbiylik xususiyatiga ega bo'ladi. Bu holat ayniqsa, go
’
zallikning moddiy va 
ma’naviy qadriyatlar tizimidagi o‘rnida yaqqol ko‘zga tashlanadi. Chunki, 
go‘zallikning har qanday tahlili shaxs va jamiyat munosabatlari bilan muqoyasa 
qilingandagina uning ijtimoiy-ma’naviy xususiyatlari yanada oydinlashadi. Shu bois 
go‘zallikning ma’naviy va moddiy qadriyatlar tizimidagi o'rniga e’tibor qaratish 
maqsadga muvofiq. 

---

386 
Ulug‘vorlik kategoriyasi. 
Ulug‘vorlik — insonning narsa-hodisalarga estetik 
va axloqiy mezonlar bilan yondashishi va ulardan yuksak hayratlanish tuyg‘usini 
hosil qiluvchi ma’naviy hodisa. Ulug‘vorlikning ko‘lami go'zallik ko'lami kabi 
cheksiz bo‘lib, o‘zida hajm, miqdor, ko‘lam va buyuklikni mujassam etadi. Shuning 
uchun ulug‘vorlik muhokamasi yuksak darajada madaniyatni talab qiladi. Ulug‘vorlik 
tabiat, jamiyat, inson va uning faoliyati mahsulotlarida namoyon bo'ladigan 
ma’naviy-axloqiy tushunchadir. Ulug‘vorlik belgisiga ega bo‘lgan barcha narsa va 
hodisalarga xos bo‘lgan umumiylik — meyoriy barkamollikdir.