O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat

5.-mavzu:
IJTIMOIY GURUHLAR. Siyosiy PARTIYaLAR HAMDA JAMOAT TASHKILOTLARI


REJA:

1. 
   Siyosiy partiya tushunchasi, uning klassifikatsiyasi va partiyaviy tizim hamda siyosiy harakatlar.
   
2. 
   Ijtimoiy va ommaviy jamoat tashkilotlari – siyosatning sub’ektlari sifatida
   
3. 
   Jamiyat hayotini demokratlashtirishda «to’rtinchi hokimiyat»ning o’rni va roli
   

1. Siyosiy partiya tushunchasi, uning klassifikatsiyasi va partiyaviy
tizim hamda siyosiy harakatlar
O’rni va ahamiyati jihatidan siyosiy partiyalar va harakatlar jamiyat hayotida muhim rolp o’ynaydi. Siyosiy partiyalar jamiyatni harakatga keltiruvchi asosiy siyosiy kuchlardan biri hisoblanadi. qaysi mamlakatda siyosiy partiyalar harakatda bo’lmas ekan, shu mamlakatda fikrlar erkinligi ham bo’lmaydi, bu hol jamiyat rivojiga o’zining salbiy ta’sirini ko’rsatadi. Tarixiy taraqqiyotning ma’lum bir bosqichida jamiyatda ijtimoiy-iqtisodiy tabaqalanish ro’y bergan va buning oqibatida manfaatlari bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan ijtimoiy guruhlar va ular manfaatlarini ifoda qiluvchi siyosiy partiyalar shakllana boshlagan.
«Partiya» so’zi lotincha «parz» – qism, bo’lak so’zlaridan kelib chiqqan bo’lib, u jamiyatda mavjud bo’lgan ijtimoiy sinf, tabaqa, guruhlarning bir qismini, ularning eng ilg’or faol qismini birlashtirgan siyosiy tashkilotni anglatadi.
Siyosiy partiya – ijtimoiy sinf, tabaqa va guruhlarning tub manfaatlarini o’z faoliyatida ifoda etuvchi, ularning muayyan maqsad-manfaatlarini, orzu-umidlarini himoya qilish uchun kurashda ularga siyosiy rahbarlik qiluvchi siyosiy tashkilotdir.
Boshqacha aytganda, siyosiy partiya – jamiyatning muayyan qismi, manfaatlarini ifodalovchi va davlat organlari faoliyatida ishtirok etishni o’ziga maqsad qilib qo’yuvchi maslakdoshlarning uyushgan guruhidir.
Siyosiy partiyalar – jamiyatning muayyan ijtimoiy tabaqalari faol namoyondalarini birlashtiruvchi, siyosiy hayotda bevosita ishtirok etish orqali o’z manfaatlarini ifodalovchi siyosiy tashkilot. Yoki boshqacha izohlaganda, siyosiy partiyalar – qarash va maqsadlari bir bo’lgan turli tabaqa va guruhlardagi fuqarolarning siyosiy maqsadni ko’zlab tuzgan birlashmalari – tashkilotlaridir.
Siyosiy partiyalar saylovlarda ishtirok etib, tegishli organlarga o’z vakillarini o’tkazish orqali davlat hokimiyati organlari faoliyatida ishtirok etadi. SHu bilan birga siyosiy partiyalar zamonaviy jamiyat tizimining muhim qismi bo’lib, ular davlatning siyosiy yo’nalishini belgilashda ishtirok etadi, hukumatning vakillik va ijro etuvchi muassasalarini shakllantiradi.