O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

2. Un va Yorma ishlab chiqarish zavodlaridagi texnologik jarayonlarning 
umumiy tavsifi 
Zamonaviy  tegirmon  va  Yorma  zavodlari  yuqori  darajada  mexani-
zatsiyalashtirilgan  va  avtomatlashtirilgan,  ish  sur’ati  yuqori  suratda  uzluksiz  
bajaradigan  korxona  turiga kiradi. 
Tegirmondagi  texnologik  jarayonlar  bir  yoki  bir  necha  oqimdan 
boshlanib  un  tortish  davrida  o`nlab,  yuzlab  oqimlarga  ajralib  (yirikligi  va 
sifati bo`yicha) alohida ishlov beriladi. Oxirida bir yoki bir necha nazoratchi 
oqim orqali tayyor mahsulot chiqadi. 
Zamonaviy  tegirmon  va  Yorma  zavodlarida  ishlab  chiqarish  texnologik 
jarayoni 3 ta bo`limda amalga oshiriladi. 
Tegirmonlarda: 
1. Donni tozalab, yuzasiga ishlov berib un tortishga tayyorlash. 
2. Un tortish. 
3.  Un  navlarini  tayyorlash,  vitaminlash,  qoplash  va  qadoqlash. 
Tegirmonni  birinchi  (tayyorlov)  bo`limida  don    massasi    begona 
aralashmalardan    tozalanadi.    Donning  yuzasiga  quruq  va  suv  bilan  ishlov 
beriladi. Har xil sifatli donlardan un tortishga mos aralashma tayyorlanadi. 
Ikkinchi (un tortish) bo`limida donni yanchish jarayonida donlar birinchi 
yirik  yanchilib  Yorma,  dunst  va  kepak  ajratib  olinadi.  Hosil  bo`lgan  Yorma 
va dunst sifati bo`yicha saralanadi, qayroqlanadi va mayin yanchilib un holiga 
keltiriladi. 

---

 
7 
Uchinchi  (qoplash)  bo`limining  vazifasi  ikkinchi  bo`lim  orasida 
boshlanadi.  Bunda  hosil  bo`lgan  har  xil  sifatli  un  oqimlaridan  un  o`lchanib 
aralashtiriladi  va  davlat  standartlari  talablariga  javob  beradigan  un  navlari 
oqimlari hosil qilinadi. Tayyorlangan un navlari kerak bo`lsa suvda eruvchan 
sintetik  vitaminlar  bilan  boyitiladi.  Har  bir  un  navi  bo`yicha  alohida 
qoplanadi va qadoqlanadi. 
Un  tortish  jarayonining  samaradorligi  donlarning  tabiiy  boyligi  va  un 
tortishga 
sarflangan 
elektroenergiyaning 
foydalanish 
darajasi 
bilan 
baholanadi.  Bu  samaradorlikka  qayta  ishlanadigan  donlarning  texnologik 
xossalari,  texnologik  jarayonlarning  tuzilishi,  jixoz  va  uskunalarning  ish 
rejimlari,  texnologik  va  transport  vositalarning  samarali  ishlashi  ta’sir 
ko`rsatadi. 
Yorma zavodlarida: 
1. Donni tozalab, yuzasiga ishlov berish. 
2. Donni qobiqlarini ajratish. 
3. Yormalarni qoplash va qadoqlash. 
Birinchi  (tayyorlov)  bo`limida  don  massasi  begona  aralashmalardan 
tozalanadi. Donning yuzasiga suv bilan ishlov beriladi. 
Ikkinchi  (qobiq  ajratish)  bo`limida  don  massasi  yirikligi  bo`yicha 
fraktsiyalarga  ajratiladi,  donning  qobiqlari  ajratiladi  va  saralanadi, 
maydalanadi, qayroqlanadi va silliqlanadi, Yorma va hosil bo`lgan chiqindilar 
nazorat qilinadi. 
Uchinchi (qoplash) bo`limida tayyor mahsulot Yormalar navi va nomeri 
bo`yicha alohida qoplanadi.