O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil

Musobaqa davri haftalik siklida mashg’ulot yo’nalganligining taxminiy taqsimlanishi

№	Yuklama jadalligi	Hafta kunlari
		1	2	3	4	5	6	7
1	Imkon boricha (maxsus chidamlilikni rivojlantirish)						+
2	Yuqori (tezkor chidamlilikni rivojlantirish)			+
3	O’rtacha (tezlikni rivojlantirish)		+			+
4	Kam ya`ni sust (texnikani rivojlantirish)	+
5	Faol dam olish				+			+

Hafta davomida mashg’ulotlar sonidan qat`iy nazar trenirovkaning siklliligi saqlanadi. Bir nechta (1-3) haftalik sikllar haftada trenirovka mashg’ulotlar soni va uning yo’nalganligi doimiy qoluvchi, faqat mashg’ulotda trenirovka yuklama hajmi (masofa bo’laklari soni, umumiy kilometraj va shu kabilar) o’zgaruvchi katta bir trenirovka siklini tashkil qiladi.

O’tish davri. O’tish davri yil davomidagi trenirovka siklini yakunlaydi. Uning maqsadi – sportchini navbatdagi yillik sikl boshlanishiga texnik ko’nikmalar va jismoniy sifatlar rivojlanish darajasini pasaytirmasdan, to’liq dam olishini ta`minlab, sog’lom holda olib borishdan iborat.
O’tish davrida quyidagi vazifalar hal qilinadi:
1. Trenirovka yuklamalarini pasaytirish.
2. Eshkak eshish texnikasini takomillashtirish.
3. Faol dam olish.
4. Chuqurlashtirilgan tibbiy ko’rik va dispanserizatsiya.
O’tish davrida ikkita bosqichni ajratish mumkin:

• 
  trenirovka yuklamalarini doimiy pasaytirish;
  
• 
  faol dam olish
  

Birinchi bosqich suvda mashg’ulotlarning tugashigacha davom etadi. Ikkinchi bosqich esa navbatdagi yillik trenirovka sikli boshlanguncha davom etadi.
Birinchi bosqichda eshkak eshuvchilar suvdagi mashg’ulotlarni davom ettiradi va o’rtacha shiddatdagi hamda o’zgaruvchan tezlik yo’nalishidagi ishlarni bajaradi. Asosiy diqqat eshkak eshish texnikasini takomillashtirishga qaratiladi. Dastlab asosiy (musobaqa) davrda yuzaga kelgan xatolarni tuzatish ustida, keyinchalik alohida eshish elementlarini, harakat ritmini takomillashtirish bo’yicha ishlanadi. Ko’proq eshkak eshuvchilarning jamoaviy qayiqlarda eshkak eshish texnikasiga diqqat qaratiladi. Ularni har xil qayiqlarga o’tqazib, joylarini almashtirib sinab ko’riladi.
Suvdagi mashg’ulotlarning bir qismi maqsadli ravishda turistik sayrlar ko’rinishida olib boriladi. Bu o’z o’rnida faol dam olish hisoblanib, trenirovka vazifasini hal qilishga imkon beradi.
Butun o’tish davri davomida umumiy jismoniy tayyorgarlikka taalluqli masqlar hajmi oshirib boriladi. Davr oxirida bu ko’rsatkich mashg’ulot umumiy vaqtining 50% gacha yetkaziladi. Suvdagi mashg’ulotlar tugatilgandan keyin muntazam, faol dam olish bilan boyitilgan, har xil trenirovka vosita va uslublaridan foydalanib quruqlikda mashg’ulotlar o’tkaziladi.
Sportchiga to’liq dam olish profilaktik maqsadda qisqa muddatga (5-7 kun) berilishi mumkin. Uzoqroq muddatni vrach belgilaydi. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, muskul charchog’i markaziy nerv tizimi charchog’iga nisbatan tezroq o’tadi. Shuning uchun o’tish davrida trenirovkani rejalashtirishda mashg’ulotning emotsionalligi va uning rang-barangligiga e`tibor berish zarur.
Yakunda shuni alohida ta`kidlash kerakki, yillik trenirovka sikli bu – bir davrdan boshqa davrga keskin o’zgarishlarsiz, bir maromda o’tadigan jarayondir.
Davrning muddati, bosqichi, davomiyligi va trenirovkada yechiladigan vazifalar qat`iy individual, mavjud sharoit, shug’ullanuvchilar jinsi, yoshi va tayyorlanganlik darajasi hamda musobaqa taqvimidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
Eshkak eshuvchilar trenirovkasi nafaqat yillik, balki muntazam trenirovka mashg’ulotlari va tizimli ravishda musobaqalarda qatnashish bilan ko’p yillik bo’lishi shart. Faqat shunday holdagina eshkak eshuvchilarning tayyorlanganligi o’sadi.