O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil

Musobaqa davri - eshkak eshuvchining yuqori sport yutuqlariga erishishni ta`minlovchi bilim, ko’nikma va malakalarni uzluksiz takomillashuv jarayonini o’z ichiga oladi. Eshkak eshuvchilarning sport-texnik, taktik tayyorgarligi takomillashuvning imkoni boricha yuqori darajasigacha oshirishga yo’naltiriladi. Bu bir tomondan eshkak eshish texnikasini egallash bo’yicha ilgari o’zlashtirilgan bilim va ko’nikmalarni, boshqa tomondan sport musobaqasi sharoitida har xil o’zgarishlarning kengayishini ko’zda tutadi. Musobaqalarda psixologik kayfiyat alohida ahamiyat kasb etadi. Musobaqada jismoniy va ruhiy kuchlarni safarbar qilish, mumkin bo’lgan muvaffaqiyatsizlik va yutuqlarga to’g’ri munosabatda bo’lish shular jumlasidandir.
Musobaqa davrining asosiy vazifalari:
1. Kelgusida tanlangan eshkak eshish sporti turida qo’llanadigan jismoniy va axloqiy-irodaviy sifatlarni rivojlanish darajasini oshirish;
2. Individual va jamoaviy eshkak eshish texnikasini mustahkamlash va takomillashtirish.
3. Taktik tayyorgarlik.
Musobaqa davri ikki bosqichga: musobaqa oldi va musobaqa bosqichiga bo’linadi.
Musobaqa oldi bosqichi eshkak eshuvchilarning musobaqalarda ishtirok etishini rad qilmaydi (shuning uchun uni birinchi musobaqa bosqichi deb ham yuritiladi). Bu bosqichda qoida sifatida saralash va nazorat musobaqalari o’tkaziladi va shu natijalar asosida asosiy musobaqalar uchun jamoa shakllantiriladi.
Musobaqa oldi bosqichida asosiy diqqat eshkak eshish texnikasini takomillashtirish hamda umumiy va maxsus chidamlilikni tarbiyalashga qaratiladi. Bu vazifalarni yechish uchun trenirovkaning o’zgaruvchan uslubi keng qo’llaniladi. Bu bosqichda tezkor-chidamlilikni rivojlantirish ustida ishlash boshlanadi hamda uni baydarka va kanoeda 200-250 metr, akademik eshkak eshishda 250-500 metr masofa bo’limida o’rtacha va yuqori shiddatda eshkak eshish vositasi orqali amalga oshiriladi.
Musobaqa oldi bosqichida umumiy jismoniy tayyorgarlik bo’yicha mashg’ulotlar to’xtatilmaydi, lekin boshqacha shaklda bo’ladi. Umumiy jismoniy tayyorgarlik bo’yicha mashqlar qayiqda trenirovkadan oldin razminka va undan keyin qo’shimcha yuklama ko’rinishida foydalaniladi. Mashqlar kuch, tezlik va egiluvchanlikni rivojlantirishni ta`minlovchi o’rtacha va yuqori shiddatda bajariladi.
Mashqlarni bajarish davomiyligi qayiqda trenirovkadan oldin 15-20 daqiqa va mashg’ulot oxirida 20-30 daqiqa bo’ladi. O’rtacha shiddatda, o’zgaruvchan tezlikda yugurish, umumiy rivojlantiruvchi mashqlar, arg’amchi bilan mashqlar va sport o’yinlari tavsiya qilinadi.
Umumiy jismoniy tayyorgarlik bo’yicha mashqlar nafaqat jismoniy sifatlarni rivojlantirish vazifasini yechadi, balki qayiqda uzoq davom etadigan trenirovkada yuzaga keladigan asab zo’riqishlarini ham kamaytiradi.
Trenirovka yuklamalarini rejalashtirish shug’ullanuvchilar yoshi, jinsi va tayyorgarligini qat`iy hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Haftada mashg’ulotlar soni 4-6 marta, o’quv-trenirovka yig’inlari sharoitida 8-12 marta bo’lishi mumkin.