O’zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа’limi vаzirligi аbdullа qоdiriy nоmidаgi jizzах dаvlаt

2-jadval. Jahon tovarlar eksportining geografik tarkibi⁷

	1998	2008	2015
Qiymati mlrd.doll
Jami eksport	3676	7377	14851
Ulushi jamiga nisbatan foiz hisobida
Jami eksport	100,0	100,0	100,0
Shimoliy Amerika	18,0	15,8	13,2
AQSH	12,6	9,8	8,6
Janubiy va Markaziy Amerika	3,0	3,0	3,9
Braziliya	1,0	1,0	1,4
Yevropa	45,4	45,9	37,9
Yevropa ittifoqi	37,4	42,3	34,7
Germaniya	10,3	10,2	8,5
Fransiya	6,0	5,3	3,5
Italiya	4,6	4,1	3,0
Buyuk Britaniya	4,9	4,1	2,7
MDH	1,5	2,6	4,0
Afrika	2,5	2,4	3,4
Yaqin Sharq	3,5	4,1	6,0
Osiyo	26,1	26,2	31,6
Xitoy	2,5	5,9	10,6
Yaponiya	9,9	6,4	5,2
JSTga a’zo mamlakatlar	89,3	94,3	94,2

2015-yilda daromad darajasi rivojlangan mamlakatlarda juda chalkash xolatda bo’ldi. 2014-yildagi Yevropadagi turg’unlik YeI iqtisodiyotiga kuchli ta’sir qildi va YaIM darajasi 1-chorakda 0.2%ga qisqardi.Taqqqoslaganda AQSH har chorakda o’sish tendensiyasiga ega va 3-chorakda 4.1% va 2.5% 2-va 4-chorakda. Yaponiya kuchli moneter va fiskal siyosat olib bordi va 2015-yilning birinchi ikki choragida kuchli o’sishga erishdi. Lekin bu yilning ikkinchi yarmidan pasaya boshladi va 3-chorakda 1% dan kam miqdorda pasaydi. Rivojlangan mamlakatlar birgalikda olinib bir butun sifatida qaralganda umumiy YaIM o’sishi 1.1%, 2014-yilda 1.3% ni tashkil qilgan edi. Rivojlanayotgan mamlakatlar o’z ichiga MDH mamlaktlarini olgan holda 4.5% dan 4.4% ga pasaydi. Osiyo 2015-yilda JSTning geografik hududlari bo’yicha eng tez o’sgan YaIM ni qayd etdi va 4.2% o’sish, bu deyarli o’tgan ikki yildagi o’sish bilan teng. Keyingisi Afrika 3.8%, Yaqin sharq 3.0% , Janubiy va Markaziy Amerika 3.0% , MDH mamlakatlari 2.0% ; Shimoliyn Amerika 1.8% va Yevropaa 0.3%. 2015-yilda jahon xalqaro tovarlar savdosi ko’rsatkichi o’rtacha eksport va import hajmi 2.1% ga o’sdi . Ammo jahon importi va eksporti o’rtasidagi farq yuqori 2.4% eksport va 1.8% import ulushi o’sdi. Rivojlangan mamlakatlar eksporti jahon o’rtachasiga nisbatan ancha sekin o’sdi va 1.5% ni tashkil qildi. Bu davrda rivojlanayotgan mamlakatlarda bu ko’rsatkich tez suratlarda o’sdi o’rtachaga qaraganda va 3.3%ni tashkil qildi. Import jihatdan rivojlangan mamlakatlar salbiy 0,2 % pasayishni qayd qildi. Rivojlanayotgan va o’tish iqtisodiyoti mamlakatlari 4.4% ga o’sdi. 2015-yili Osiyo mamlakatlarining eksportdagi ulushi ortdi boshqa barcha hududlar bilan solishtirilganda 4.6foizlik o’sish bilan qolaversa, SHimoliy Amerika (2.8%), Yevropa (1.5%), Yaqin sharq (1.5%), Janubiy va Markaziy Amerika (2.5%), SHimoliy Amerika (1.2%), MDH mamlakatlari (0.7%) va Afrika (-3.4%) o’sishni tashkil qildi. Osiyo mamlakatlari eksporti asosan Yaponiyaga yo’naltirilgan edi va dunyoning boshqa mamlakatlari bilan ulushi 1.8% ga pasaydi. Xuddi shu paytda Xitoy va Hindiston eksporti 7.7% va 6.7% ga o’sdi. Mos ravishda salbiy ko’rsatkich Afrika mamlakatlarida qayd qilindi va bunga sabab yoqilg’i eksport qiluvchi mamlakatlardagi keskin qisqardi. Jahon tovarlar eksportlari hajmi 2015-yilda 18.8 trln ni tashkil qildi va bu 2014-yildagiga ko’ra 2% ga yuqoriroqdir; Xitoy bugungi kunda eng yuqori sotuvchi mamlakatga aylandi, uning jahon export va importidagi ulushi 11%ni tashkil qildi. Bu ko’rsatkich AQSHda 10.4% ni tashkil qildi. Agarda Yevropa ittifoqi jami xorijga va ichki birlashmadagi mamlakatlarga qilgan exporti hajmi hisoblanganda 15.1% ni tashkil etdi. Bu davrda savdo xizmatlari eksporti 6% ga o’sdi va 4.6 trln dollarni tashkil etdi. Transport xizmatlariga 2% ga o’sdi va sayohat xizmatlari 6% ga o’sdi. Jahon savdosida savdo xizmatlari 20% lik ulushga ega va bu 2015-yilda 1% ga o’sdi. Bundan tashqari 2015-yilda Xitoy eksportida moliyaviy xizmatlari 52% ga o’sdi va 3 mlrd dollarni tashkil qildi⁸.