O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Mamlakat  iqtisodiyotining  raqobatbordoshliligi  – mamlakatning o’rta va 
uzoq  muddatga  iqtisodiy  o’sishning  yuqori  sur’atlarini  ta’minlab  turish 
qobiliyatidir.  Iqtisodiyotning  to’lovga  qodir  talabga  mos  keluvchi,  iqtisodiy  o’sish 
va  turmush  sifatini  oshirishni  ta’minlaydigan  tovar  va  xizmatlar  ishlab  chiqarish, 
ichki  va tashqi bozorlarda sotish qobiliyatiga  aytiladi. 
ЯИМ =  ΣМР  +ΣХР 

---

 
22 
Raqobatbardoshlilik darajasi quyidagi besh muhim omilga tayanadi: 
1. Sanoat  rivojlanganligi;  Sanoat  mahsulotlarini  aholi  jon  boshiga  to’g’ri 
kelishi,  sanoat  mahsulotlari  ulushi,  aholi  jon  boshiga  to’g’ri  keladigan  eksport 
miqdori,  umumiy  xajmi.  Ushbu  ko’rsatkichlar  Toshkent  shahri,  Navoiy, Toshkent, 
Andijon,  Qashqadaryo viloyatlari  bo’yicha hududlarga nisbatan ancha yuqoridir.  
2. Qishloq  xo’jaligi  rivoji;  Aholi  jon  boshiga  to’g’ri  keladigan  qishloq 
xo’jaligi  mahsulotlari,  1  ga  qishloq  xo’jaligida  foydalaniladigan  yerga  to’g’ri 
keladigan  suv  miqdori,  (ming  m.kub),  qishloq  xo’jalik  yerlari  maydoni  (ming  ga), 
fermerlar  soni (10 ming  kishiga). 
3. Xizmat  ko’rsatish  sektori  rivoji;  Aholi  jon  boshiga  to’g’ri  keladigan 
pullik  xizmatlar,  hududning  pullik  xizmatlari  ulushi,  pullik  xizmatlarning  umumiy 
xajmi,  aholi  jon  boshiga  to’g’ri  keladigan  savdo  aylanmasi,  hududning  umumiy 
savdo aylanmasi  ulushi.   
4. Hududlarni  investitsiya  faolligi;  Umumiy  investitsiya  hajmida  hududning 
investitsiya  ulushi,  asosiy  kapitalidagi  investitsiya  ulushi  (mlrd  so’m)  xorijiy 
investitsiya  (mln  so’m),  asosiy  fondlar  harakati  (mlrd  so’m),  nodavlat  sektordagi 
qurilish  ishlari  (mlrd so’m) 
5. Inson  kapitali;  Oliy  o’quv  yurtlarida  o’qiydigan  talabalar  soni  (10  ming 
kishi),  OO’Yularda  tayyorlanadigan  mutahassislar  soni  (  10  ming  kishi),  ilmiy 
hodimlar  (10 ming  kishi),  shahar aholisining   zichligi  (1000 kishi  kv.km) 
Bu o’z navbatida bir qancha ko’rsatkichlarni  o’z ichiga oladi:   
Ichki  va  tashqi  bozordagi  raqobatbordoshlilik  o’zaro  jiddiy  farq  qilishi 
mumkin.  Bu  bozorlarda  ichki  va  tashqi  muhitni  tashkil  etuvchi  omillarning  turlicha 
ekanligi,  ya’ni  to’lovga  qodir  talab  hajmi,  ichki  va  tashqi  bozordagi  narxlar 
o’rtasidagi farq, olib borilayotgan  tashqi savdo siyosati hakazolar bilan  belgilanadi. 
O’zbekiston      o’z      mustaqilligining        dastlabki      yillarida,  bozor  
iqtisodiyotiga    o’tishning    o’ziga    xos    yo’lini    tanlab,    uni  izchil  amalga  oshirishi 
natijasida,  Mustaqil  Davlatlar  Hamdo’stligidagi  boshqa  ko’plab  mamlakatlardan 
farqli  ravishda,  ishlab  chiqarish  va  aholi  turmush  darajasining  keskin  pasayib, 
davlatning  ichki va tashqi  qarzlari  haddan  ziyod oshib  ketishiga yo’l qo’yilmaslikka 
erishdi.  
 
 Qulay  ishchan  muhit  yaratish,  ishlab  chiqarishni  modernizatsiya  qilish, 
texnik  va  texnologik  yangilashga  qaratilgan  iqtisodiy  islohotlarni  chuqurlashtirish 
jarayonlarining  natijasi    sifatida    mamlakatimiz    iqtisodiyoti    2005  yildan  
e’tiboran    yiliga    7 – 9  foiz  darajasidagi    yuqori  va  barqaror  o’sish  sur’atlarini 
namoyish  qila  boshladi. 
 
SHu  o’rinda  mamlakatimiz  Prezidenti  ―O’zbekiston  oxirgi  yetti  yil 
davomida  dunyodagi  sanoqli  davlatlar  qatorida  o’rtacha  8  –  8,5  foiz  iqtisodiy 
o’sishga 
erishayotgani 
mamlakatimiz 
salohiyati 
barqaror 
rivojlanib 
borayotganining  yaqqol dalilidir‖
5
,  - deb ta’kidlagan  edilar.  
 
1-jadval 
                                                 
5
 Президент  И. Каримовнинг  Ўзбекистон мустақиллигининг  йигирма бир йиллигига  бағишланган  тантанали 
маросимдаги табрик сўзи. Халқ  сўзи, 2012  йил  1 сентябр. 

---

 
23