O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

P L E V R A
Plevra
— o'pkani qoplagan seroz parda. U ikki varaqli bo'lib, o'pka 
ustidan o'rab turgan varag'iga ichki (visseral) varaq va ko'krak bo'shlig'i 
devorining ichki tomoniga yopishgan varag'iga pariyetal varaq deyiladi. 
Visseral varaq o'pka to'qimasiga yopishib, uning bo'laklar oralig'idagi 
yoriqlar ichiga ham kiradi. Visseral varaq o'pka darvozasiga kelganda 
qo'sh qavatli boylamni hosil qilib, pariyetal varaqqa aylanadi.
Pariyetal varaq joylashgan o'rniga qarab, qovurg'a, diafragma va ko'ks 
oralig'i qismlariga ajraladi. O'pkalar uchini qoplab turgan qismi plevra 
gumbazi bo'lib, u birinchi qovurg'adan 3— 4 sm yuqorida joylashgan. 
Pariyetal va visseral varaqlar orasidagi plevra bo'shlig'ida ma’lum miq- 
dorda suyuqlik bo'ladi. Bu suyuqlik plevralaming bir-biriga qaragan 
yuzalarini ho'llab, nafas olish va chiqarishda ularning ishqalanishini 
kamaytiradi. Plevra bo'shlig'ida manfiy bosim bo'lganligi uchun ko'krak 
qafasining germetik butunligi buzilgan vaqtda plevra bo'shlig'iga havo 
kirib, uni ezadi, nafas olish qiyinlashadi. O 'ng va chap o'pkalar orasida 
ko'ks bo'shlig'i joylashgan. Ko'ks bo'shlig'ini orqa tomondan umurtqa 
pog'onasining ko'krak qismi, oldingi tomondan to'sh suyagi, ikki yon 
tomondan ko'ks oralig'i, plevra, pastdan diafragma, tepadan ko'krak 
qafasining yuqori teshigi chegaralab turadi. Ko'ks oralig'i kekirdak va 
bronxlar vositasida oldingi va orqa qismlarga bo'linadi. Oldingi ko'ks 
oralig'ida yurak va uning xaltasi, ayrisimon bez, aorta ravog'i, o'pka 
arteriyasi stvoli va diafragma nervi joylashgan. Orqa ko'ks oralig'ida 
qizilo'ngach, ko'krak aortasi, limfa yo'li, venalar va nervlar bo'ladi.
O'pka va plevra chegaralari.
O'ng va chap o'pkaning uchlari birinchi 
qovurg'adan 3—4 sm yuqorida bo'ladi, so'ngra o'm rov-to'sh bo'g'im i

---

orqali past tomonga yo‘nalib, to'sh suyagining dastasi bilan tanasi qo'shi- 
ladigan joyda o'pkalarning oldingi chegaralari boshlanadi. O'ng o'pka­
ning oldingi chegarasi shu joydan to'sh suyagining tanasiga parallel holda 
pastga yo'nalib, VI qovurg'aning tog'ay qismiga borganda pastki chega- 
raga o'tib ketadi. Chap tomonda yurak joylashgan.Shuning uchun chap 
o'pkaning oldingi chegarasi IV qovurg'aga borganda chapga qarab chekinadi 
va VI qovurg'aning tog'ay qismiga borganda pastki chegaraga o'tib ketadi. 
O'pkalarning pastki chegarasi o'mrov suyagining o'rtasidan o'tkazilgan 
vertikal 
chiziqda VI qovurg'aga, qo'ltiq chizig'i bo'ylab IX— X 
qovurg'alarga va umurtqa pog'onasi sohasida XI qovurg'aga to'g'ri keladi.
Plevralaming oldingi va orqa chegarasi deyarli o'pka chegarasida bo'ladi.