Ona tiliva adabiyot

MMIBDO’ __________ __________________________
Sana:__________ 20___yil 7-sinf
Mavzu: Mahallamiz sh’eri
Darsning maqsadi:1.O’quvchilarga so‘z yasovchi qo‘shimchalarning so‘zga qo‘shilish tartibi haqida ma’lumot berish. Kundalik turmushda bu qoidalarga rioya qilishni shakllantirish. Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish) kompetensiyalarni o’stirish.
2. Vatanni sevish, vatanparvarlik, vatanga sadoqat tushunchalarini mustahkamlash. Vatan taraqqiyotiga o’z hissasini qo’shishga chaqirish.Mahalla obodligiga hissa qo’shishga chaqirish,”Obod mahalla” dasturi bilan tanishtirish, farzandlik va o‘quvchilik, fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish; xalqining tarixiy, ma’naviy va madaniy merosini avaylab asrashga chaqirish.
3.O’quvchilarning lug’at boyligini oshirish.Mustaqil ishlash ko’nikmasini o’stirish. Mavjud axborot manbalaridan foydalanib (internet, telefon, kompyuter, elektron pochta) ma’lumot almashish;
Darsning turi:yangi bilim beruvchi va mustahkamlovchi
Darsning usuli:
Darsning jihozi: darslik,tarqatmalar, rasmlar, multimediya,…
Darsning borishi: A) Tashkiliy qism.
Salomlashish,davomatni aniqlash,o’quvchilarni darsga tayyorlash.
“Kun yangiligi” rukni asosida suhbat
B) O’tilganlarni mustahkamlash.
Uy vazifasi so’rab baholanadi. O’qilgan badiiy asarlar tahlili qilinadi.
S) Yangi mavzu:
4- topshiriq. Matnni o‘qing. Mazmunini qo‘shimcha ma’lumotlar bilan gapirib bering.
Navoiy ko‘chasi
Bu ko‘chada Toshkent davlat sirki, O‘zbek milliy akademik drama teatri, O‘zbekiston televideniyesi, Turkiston saroyi, Ma’-rifat markazi kabi juda katta inshootlar, ko‘plab tashkilotlar, muassasalar bor. Mashhur Ko‘kaldosh madrasasi, Chorsu bo-zori ham shu ko‘chada joylashgan. Zamonaviy qulayliklarga ega bo‘lgan yangi turar joy binolari ham mavjud.
Bilib oling!
O‘zbek tilida so‘z yasovchi qo‘shimchalar, asosan, asos-dan keyin, sifat yasovchi no-, ser-, ba-, be- qo‘shim-chalari esa asosdan oldin qo‘shiladi. Masalan:
Asosdan keyin Asosdan oldin
mahalladosh noto‘g‘ri
hunarmand serjahl
bog‘bon badavlat
5- mashq. Berilgan so‘zlarni qo‘shimchalarning qo‘shilish o‘rniga ko‘ra 2 guruhga bo‘lib ko‘chiring. So‘z yasovchi qo‘shimchalarni ajratib ko‘rsating.
N a m u n a : 1. Hosildor, ...
2. Serhosil, ...
Hosildor, serhosil, beaql, aqlsiz, hashamdor, serhasham, jahldor, serjahl, guldor, sergul, beodob, odobsiz, betartib, tar-tibsiz.
6- mashq. Nuqtalar o‘rniga mos qo‘shimchalarni qo‘yib, gaplarni ko‘chiring.
1. Maktabimizda yozuv... bilan uchrashuv o‘tkazildi. 2. Ma-salani ...to‘g‘ri yechib qo‘yibsan-ku! 3. Bir taraf bug‘doy..., ikkinchi taraf paxta... edi. 4. Olimjon doskaga mavzuni chiroy… qilib yozdi. 5. Osmon ...g‘ubor, quyosh charaqlab turibdi. 6. Bog‘-dan sayra... qushlarning ovozi eshitiladi. 7. Maktab devor... gaze-tasiga maqolalar yozib turadi.
D) Mustahkamlash
Adabiy o‘qish
Obod mahallam bo‘ylab
Bizning mahalla va ko‘y,
Har bir xonadon va uy
Mehrlarga to‘lmoqda,
Shundan obod bo‘lmoqda.
Unda har bekat, guzar
Insonlar bilan go‘zal.
Gullarga to‘lgan rasta
Tutar sizga guldasta.
Mana do‘stlik so‘qmog‘i,
Yana mehr bulog‘i.
Zargarlar va chevarlar
Sizni juda sevarlar.
Novvoylar tutar shirmoy,
Do‘kon shirinlikka boy.
Etik tiksa, etikdo‘z,
Etigiga yo‘qdir so‘z.
Bizda doim qaynar ish,
Har soatda o‘zgarish.
Unda bilim o‘chog‘i,
Quvnoq maktab dargohi.
Mahalla bolalari
Tarqalib turli yoqqa,
O‘ynashar ko‘zboylog‘ich,
Bekinmachoq va soqqa.

Mahallam ajib ko‘rkam,

U ham bir kichik o‘lkam.
(Kavsar Turdiyeva)

1. Maktabingizda qanday tadbirlar o‘tkaziladi?

2. So‘z yasovchi qo‘shimchalarning asosga qo‘shilishi haqida ma’lumot bering.
3. Mahallangiz (ko‘changiz) haqida so‘zlab bering.
4. Ko‘chada yurish qoidalarini bilasizmi?
F) Baholash
Uyga vazifa. She’rni o‘qing. Mazmunini so‘zlab bering.
Undagi qo‘shma va juft so‘zlarni aniqlang.