|
БИР Т Ў Ш А К Д А ТУ РТ КИШ И
(Ёки маҳкамада ўтган ян а би р баҳс)
-
Ўрток, Буронова! Мен сизни бош қа чақирмасман,
деб ўйлагандим. Л екин ҳозир кутилмаган да менга сизнинг
ёрдамингиз керак бўлиб қолди, - дея Н одирага юзланди
терговчи.
- М енинг ёрдам им ?
- Ҳа. М ен сўнгги пайтда рўй берган ф алокатнинг бутун
илдизи сизнинг уйингизда эканини ҳис этяпман, - деди
терговчи.
-
Вой, нега ундай деяпсиз?
-
М енда шундай таассурот уйгонди. Бу, албатта, ҳали
ан и қ гаи эмас. Шу боисдан, эрингизга индаганим йўк.
- С из ҳаммасига эримни айбдор деб 5^йлаяпсизми?
-
Ҳ озирча ундай дейиш им қийин.
-
Бўлмаса, менга буни нима учун айтяпсиз?
-
М ени Қодир отанинг охирги кунлардаги гуриш-
турмуш и қизиқтиряпти, - деди терговчи.
-
Буни эримдан нега сўрамадингиз?
-
Эрингиз кўп нарсаларни гапирди. Л екин шунЬа
қарамай, у мендан нималарнидир сир сақлаётгандек.
-
Биз ёмон турмаймй^. Қ айнотам менинг ^ам отам
эдилар. К ийимнинг яхшиси, таом нинг олди дадамники
эди. Эр-хотин бирон марта дадамнинг ю зларига тик қараб,
гапларини икки қилмаганмиз. Аввалдан бошлаб охирги
кунларигача шундай эди.
-
Демак, сизнингча отанинг туриш -турмуш и ёмон
бўлмаган, - деди терговчи.
-
Йўқ, ҳаммаси жойида эди... Нима, дадам биздан
бировга ш икоят қилган эканларми?
-
Дадангиз... саксонга кирган кекса киш ининг ҳаёти
уйда охирги кунлар асосан югур-югур билан, рўзгорни деб
куймаланиш билан ўгган.
-
Бизнинг турмуш имизни биздан кўра яхш ироқ
билар экансиз, мендан сўраб нима қиласиз?
37
-
М ен сиздан рост гапни
кутгандим,
- деди
терговчи.
-
Мен ростини айтяпман... Дадам ўзлари табиатан
нотинч, бир ерда ўтиролмайдиган одам эдилар. Бўлмаса,
дадамга ҳеч қачон биров, мана бу икки челак ахлатни
туктлб
келсангиз, демаган. Эр-хотин уйда иш сиз ўтирмасдик.
Дадам ҳам... Ким буни ҳурматсизликка й5^йса, адашади.
-
К ечирасиз,
сиз
ҳурмат
деган да
нимани
туш унасиз?
-
Ҳурматни, менимча, ҳамма бир хилда туш унса
керак.
-
Шундай бўлса, қанийди!.. С из ф алсаф адан даре
берасиз. Менимча, одоб ҳам ҳурматнинг бир кўриниш и.
Ҳурмат деяпсиз, ҳолбуки, сизлар, эр-хотин, уйда баъзан
ҳаттоки оддий одобга ҳам риоя қилмагансизлар. Кундалик
рўзгор
юмуш ларини
зиммасига
юк.\аганларингиз
етмагандек,
отанинг
олдида
кунора
жанж аллаш иш ,
ҳарқалай, одобдан бўлмаса керак! Қодир ота шундай
пайтлар да ўзининг уйда эканлигидан хиж олат чекиб,
қанчалик эзилганини биласизми? Эрингиз ҳеч качон бу
ҳақда ўйламаган. Аёл киш и бўлатуриб, сиз ҳам...
Ёрдам, деб сиз мени қийнаш учун чақирган
экансиз. М ен бу ҳақда ўйлаганман. Бир эмас, минг марта
ўйлаганман... Ўйлаганман. С из нега менинг юрагимни
бунчалик бурдм ай си з?
- Ўзингизни қўлга олинг. К аттиқроқ гапирганим учун
узр. Хўп, бошқа савол. Сизнингча, эрингиз қанақа одам
ўзи?
- Эрим ёмон эмас.
- Мен биламан, эрингиз ақлли йигит. Ростгўй. Анча
самимий, - деди терговчи.
- Эрим яхши.
- Менимча, сиз ҳам, ҳар ҳолда, ростгўй, самимий аёл —
сиз. Умуман, эрингизга ўхш айсиз, кишида ёмон таассурот
қолдирмайсиз. Шундай экан, мен бир нарсага тушунмайман.
Сизлар, масалан, нега бундай ж анж аллаш асизлар?
Ҳар бир хонадоннинг ўзига яраша гурбатлари бор.
Эр-хотин жанжали... М ен ўртамиздаги б^тун гапни сизга
достон қилишим, наҳотки, ш арт бўлса?
-
Ш арт эмас. Л екин сизлар аввалдан, турмуш
қурганларингиздан бошлаб, мунтазам ш унақа уриш иб
турасизларми? Ш уни айтсангиз.
38
-
Йўқ. Биз доим уриш аверм айм из. Баъзан ҳафталаб,
ойлаб беж анж ал, тинч-тотув ҳам ю раверамиз. Эрим менга
яхш и кўриб уйланган. М ен ҳам... Бизнинг турмуш имизда,
ҳар қалай кўнгилсизликка нисбатан бахтли кунлар кўпроқ
бўлди. М ен уйда имкон етганча ҳар қандай м ож аронинг
олдини олишга ҳ ар акат қиламан.
-
Эрингиз-чи?
Демак,- асосан
эрингиз
м ож аро
қўзгайдими? - деб сўради терговчи.
-
Сизга ним а десам экан? Турмуш ўзи зиддиятдан
иборатми...
М енинг
к5?нглим
очиқ.
Бунинг
устига,
ёшликда анча эркин ўсганман. Эримни қўлимдан келганча
инж итм асликка ҳаракат қиламан. Л екин бир умр бундай
қилиш нинг илож и й ўқ — дунёда ҳадеб бировнинг
иродасига бўйсунавериб бўлмас экан. Мен баъзан ўринсиз
гапиришим, эҳтиётси злик кили б, одамлар олдида ўзимНи
беихтиёр эрим кутганидан бош қача тутиш им мумкин.
Эрим эса кўнгли тор, ҳам ма нарсани юрагига олаверади.
Бирон талаба баҳо қўйдиргани уйга келса ҳам хаёли қочиб,
бўгилаверади. Бундан таш қари, эримнинг ора-сира қилдан
қийик, ахтариш одати ҳам йўқ эмас. Ҳар кадамда ундай
қилма, бундай қил, деб ўргатиш ни ёктиради. Аёл киши
бировга қўл бериб саломлашмаслиги керак. Эркаюхардан
кимнингдир
ф ази лати
тўгрисида
огиз
очолмайсан.
Қаергадир меҳмонга борилса, менга тегишли саволга ҳам
ўзи ж авоб қайтармаса, кўнгли тўлмайди... Эрим мени
ўз соясига айланиш им ни истайди. Мен унинг соясига
айланолмаганим учун ҳам, истанг-истаманг, уйда мож аро
қўзгалаверади.
-
Қисқаси, эрин ги з м ож аро қўзгайди. Эрингизнинг
ф еъли огир, - деди терговчи.
-
Огир...
Л екин
мен
бунинг
учун
эримдан
ўпкаламайман.
-
Нега?
-
Айб эримда ҳам эмас. Буларнинг ҳаммасига ўтмиш
айбдор. -
- Ўтмиш? Қ анақа ўтмиш? Табиатан феодалликми?
Илгор ф икрли киш ининг ўгли...
- Бунинг ишга алоқаси йўқ.
-
Айрим
эркакларнинг
раш кчилигини
айтм оқ —
чимисиз? - деб с
5
ф ади терговчи.
-
Йўқ. М енинг эрим ни феодал деб бўлмайди...
Гап рашкда ҳам эмас... Эски бир латиф а бор, балки
39
эшитгандирсиз. М ени уят қилмасангиз, айтаман... Афанди
хотини билан кўпинча дуппа-дуруст гаплаш иб ўтириб,
бехосдан икковлари ж анж аллаш иб қолиш аркан. Бунга
сабаб, Афанди олдинги хотинини, хотини эса, олдинги
эрини эсларкан. Бир оқш ом одатдагидек гап қочганида,
Афанди хотинини ёнидан нарига суриб ташлабди. Хотини,
э, сиз нима қиляпсиз, деса Афанди, бир тўш акда яна тўрт
киш и бўлиб қолдик, сигмаяпмиз, деган экан... Биз учун
ҳам бу, ҳаёт бош имизга солган савдо...
-
М ен
сизни
яхши
тушунолмадим.
Нима,
сизлар икковларингиз ҳам биринчи оилаларингиздан
аж раш ганмисизлар ?
-
Ш унақа бўлган. С из буни билмасмидингиз?
-
Йўқ...
М енинг олдинги турмуш им унмади. Эрим ҳам...
-
Ҳечқиси йўқ, ҳаётда ҳар нарса бўлади, - деди
терговчи. - Оила бузилиши ёмон, албатта! Л екин инсон
ҳамиш а ўз бахтини излаш га ҳаг^и. Одамни зан ж и р билан
боглаб бўлмайди. Иккинчи марта оила қургач, қадр-
қим м атаи билиш ўрнига... майли, ойда-йилда бўлсин,
барибир, уриш иш ларингиз эса... Хўп, сизлар неча йилдан
буён бирга ҳаёт кечиряпсизлар?
-
Тўрт йилча бўлиб қолди.
-
Бундан
чиқди,
сиз
Қодир
отани
олдиндан
билмагансиз. Ш ундайми?
-
Ҳа, албатта...
Do'stlaringiz bilan baham: |
