Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон миллий университети

II.Фазаларнинг агрегат ҳолатига кўра тасниф хроматографияни тўрт тури мавжуд.

Қўзғалмас фаза (ТФ)	Қўзғалувчан фаза (ХФ)	Усулнинг номи
Адсорбцион хроматография
Қаттиқ модда	суюқлик	Суюқлик-адсорбцион хроматографияси
Қаттиқ модда	газ	Газ-адсорбцион хроматография
Тақсимланиш хроматографияси
Суюқлик (юпқа қобиқ)	ТФ билан аралашмайдиган суюқлик	Суюқлик таксимланиш хроматографияси Юқори самарали суюқлик хроматографияси
Суюқлик (юпқа қобиқ)	газ	Газ-суюқлик хроматографияси

• 6

• III) Бажарилиш услубига кўра тасниф
• 1).устунли (колонкали),
• 2).капилляр,
• 3).юзавий:
• а) юпка қаватда бажарилса (Ю.К.Х)
• б) фильтр ёки хроматографик қоғозда бажарилса – қоғоз хроматографияси дейилади. Элюентнинг сорбент қатлами бўйлаб харакатланишига кўра юзавий хроматографияни вертикал, қуйи ва радиал йўналишли турлари мавжуд.

• 4.Юпқа қават хроматографияси (ЮҚХ).
• Юпқа қават хроматографияси-аралашмадаги моддаларни харакатчан элюент ва пластинкага бир текис ёпиштирилган сорбентнинг юпқа қаватида турлича тақсимланиш сабабли ўзаро ажралишига асосланган.Мохияти:Хроматографияни сорбентнинг юпқа қаватида бажариш учун шиша ёки фольга пластинка сиртига сорбентни гипслик аралашмаси махсус мослама ёрдамида бир текис ёйилади, қуритилади. Пластинкани юкори ва остки кисмидан 1,5 см масофада старт ва финиш чизиғи чизилади. Ингичка каппиляр ёрдамида, старт чизиғигa 1,0 – 1,5 см оралигида текширилувчи эритма ва аникланувчи модданинг стандарт эритмасидан, кичик томчи туширилади. Пластинка, тубида 1 см қалинликда элюент-суюқлик бўлган колонкага тик холда жойланиб, оғзи ёпилади.

• Элюент старт чизиғига туширилган моддаларни ўзида эритиб юқорига харакатлантиради. Элюент сорбент бўйича ~ 10 сантиметрга кўтарилгач пластинка колонкадан чиқарилиб, қуритилади ва махсус очувчи реагент эритмаси билан пуркалади. Эллипс шаклида хосил бўлган рангли доғни пластинкадаги старт чизигига нисбатан холатини белгиловчи Rf қийматига кўра сифат таҳлил бажарилади.
•