40
-аспирин, адреноблокаторлар қабул қилинганда;
-жисмоний зўриқишдан сўнг;
-ЎРВИ;
-кучли эмоционал зўриқишдан сўнг;
Физикал текширишда БАнинг қуйидаги белгиларига аҳамият бериш зарур:
-кўкрак қафаси гиперэкспансияси;
-нафас чиқаришнинг узайиши;
-қуруқ йўтал;
-ринит;
-периорбитал цианоз ―аллергик соялар‖ (кўз тагида қоронғи айлана,
веналардаги димиқиш ҳисобига, назал обструкция фонида юзага келади)
-бурун қанотларида кўндаланг бурмалар
-атопик дерматит.
Шуни таъкидлаш керакки, ремиссия даврида патологик
симптоматика
бўлмаслиги мумкин (нормал физикал картина БА ташҳисини бартараф
этмайди).
5 ѐшгача бўлган болаларда БА ташҳиси асосан клиник текширишлар
натижасига асосланган бўлади. Кўкрак ѐшидаги болаларда триггерлар
таъсирида 3 ѐки ундан кўп ҳуштаксимон хириллаш эпизодлари бўлса, БАга
гумон қилинади, текшириш ва дифференциал ташҳис ўтказилади.
Лаборатор ва инструментал текшириш
Спирометрия.
5 ѐшдан катта болаларда ОФВ1 (нафас чиқаришнинг
кучайтирилган ҳажми), ФЖЕЛ (ўпканинг ҳаѐтий кучайтирилган ҳажми) ва
ОФВ1/ФЖЕЛни аниқлаш зарур. Спирометрия обструкция даражасини
аниқлаб беради, унинг қайталаниши,
шунингдек, оғирлик даражасини
аниқлайди. ОФВ1 ва ФЖЕЛ кўрсатгичларини баҳолашда ѐш градациясини
ҳисобга олиш керак. Ўпканинг нормал функциясида ОФВнинг ФЖЕЛга
нисбати 80%ни ташкил қилади, болаларда 90%дан юқори бўлиши мумкин.
Қуйида келтирилган кўрсатгичлардан паст кўрсаткичлар бронхиал
обструкция ҳақида ўйлашга имкон беради. Бронхолитик ингаляциясидан
кейин ОФВ1ни 12%га кўтарилиши, ѐки
глюкокортикоидлар билан
ўтказилган синов давога жавоби БА ташҳисини қўйишга ѐрдам беради.
Пикфлоуметрия.
Пикфлоуметрия (нафас чиқаришнинг юқори тезлигини
аниқлаш) - ташҳис қўйишнинг асосий усули бўлиб, БАнинг кейинги
давосини назорат қилиш учун зарур ҳисобланади. Пикфлоуметрнинг охирги
моделлари қиммат эмас, портатив, пластикдан ясалган ва 5 ѐшдан катта
беморларда уй шароитида ҳам ишлатса бўлади. Пикфлоуметр БА кечишида
ҳар кунлик объектив мониторинг ўтказиш мақсадида ишлатилади. ПСВ
(нафас чиқаришнинг юқори тезлиги) кўрсатгичини баҳолашда боланинг
бўйини ҳисобга олиш зарур (махсус нормаграммалар бор), лекин индивидуал
кўрсатгичларни аниқлаш учун 2-3 ҳафта
давомида кунлик ПСВ
мониторингини ўтказиш мақсадга мувофиқ бўлади. ПСВ эрталаб, кўрсаткич
энг паст бўлганда ва кечқурун уйқудан олдин ПСВ энг юқори бўлганда
ўтказилади. Бронхолитикларни қўллаганда эса ПСВни дорини қўллашдан
олдин ва кейин ўтказилади. БАни даволашда симптомларни, пикфлоуметр
натижаларини ва даво натижаларини ѐзиб бориш учун кундалик тутиш
41
муҳим аҳамиятга эга. ПСВ мониторинги касаллик хуружининг эрта
белгиларини аниқлаш учун информатив ҳисобланади. ПСВ кундузги
кўрсатгичи тарқоқлигининг 20% дан юқори бўлиши БАнинг ташҳисот
белгиси ҳисобланади, нормага нисбатан силжиши эса касалликнинг оғирлик
даражасига тўғри пропорционал ҳисобланади.
Нафас йўллари гиперреактивлигини аниқлаш
БАга характерли белгилар бўлган
беморларда, ўпка функцияси
кўрсатгичи нормал бўлса, нафас йўлларининг метахолин, гистамин ѐки
жисмоний зўриқишга бўлган таъсирини текшириш ташҳис қўйишда ѐрдам
беради. БА диагностикасида бу тестлар юқори сезувчанликка, лекин паст
спецификага эга.
Баъзи болаларда БА белгилари фақат жисмоний зўриқишдан сўнг
пайдо бўлади. Бу гурухда 6 дақиқалик зўриқиш тестини ўтказиш зарур. Бу
тест билан бирга, ОФВ1 ѐки ПСВни аниқлаш БА ташҳисини қўйишга ѐрдам
беради.
Лаборатор текширувлар.
БАташҳисини қўйишда тери тести ѐки қон
зардобида IgEни аниқлаш кам ахборот беради,
лекин бу текширишлар
мойиллик омилларини ва триггерларни аниқлашга ѐрдам беради, улар
асосида, атроф-мухит омилларига таллуқли назорат тавсия қилинади.
Дифференциал ташҳислаш
БАнидифференциал ташҳислаш қуйидаги
касалликлар билан ўтказилади.
-овоз бойламлари дисфункцияси (псевдоастма)
-бронхиолит
-кўкрак ѐшдаги болаларда ѐт жисм ѐки сут билан аспирация
-муковисцидоз
-бирламчи иммунотанқисликлар
-бирламчи целиар дискинезия синдроми
-трахеобронхомаляция
-томирлар ривожланиш нуқсонлари, нафас йўлларини ташқи томондан
босилиши
-нафас йўлларини гемангиома ѐки бошқа ўсмалари, гранулѐма ѐки кистаси,
стенози ѐки торайиши,
-облитерланувчи бронхиолит
-ўпканинг интерстициал касаллиги
-юрак димланиш нуқсонлари
-сил
-бронх-ўпка дисплазияси
-бўлакча эмфиземаси
Қуйидаги симптомлар аниқланганда БАга гумон қилинади:
Анамнез маълумотлари:
- касаллик симптомлари 2 ѐшгача бўлган болаларда пайдо бўлиши;
- респиратор дистресс синдром ѐки сунъий ўпка
вентиляцияси;
- неонатал даврда неврологик дисфункция;
-бронхолитиклар қўлланилганда эффект йўқлиги;
-ҳуштаксимон хириллашлар, эмизиш ѐки қусиш билан боғлиқ бўлса;
-ютишнинг қийинлашуви ѐки қайталанувчи қусиш;
42
-диарея;
-тана вазнига кам қўшилиши;
-касаллик хуружидан кейин оксигенотерапияга бўлган талабнинг сақланиши.
Физикал маълумотлар:
-ноғора таѐқчалари кўринишидаги бармоқлар деформацияси;
-юракдаги шовқинлар;
-стридор;
-ўпкадаги ўчоқли ўзгаришлар;
-аускультацияда крепитация;
-цианоз
-лаборатор ва инструментал текшириш натижалари:
-кўкрак қафаси органлари рентгенограммасида ўчоқли ѐки инфилтратив
ўзгаришлар;
-камқонлик;
-нафас йўлларининг қайтмас обструкцияси;
-гипоксемия;
Do'stlaringiz bilan baham: 
