O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


kelgan  va  oradan  ko‘p  vaqt  o ‘tmay  vafot  etgan



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet295/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   291   292   293   294   295   296   297   298   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

kelgan  va  oradan  ko‘p  vaqt  o ‘tmay  vafot  etgan.

295


jasiga  ko‘tarilishida  muhim  ahamiyatga  ega  bo'lgan.  Insonning jami- 

yatdan  ajralib  qolishi  uning  ruhiy-ma’naviy  tubanlashishiga  olib 

kelgan.  Jamiyatdan  ajralib,  yakka  yashagan  odamda,  tuigan  gapki, 

fikrlash  qobiliyati  ham  bo‘lmaydi,  degan  fikr-mulohazalarni 

bayon  qilishi  bilan  fransuz  mutafakkiri  Volter  ba’zi  birovlar- 

ning,  go‘yo  odam  aslida  alohida  yashash  uchun  tug‘ilgan,  ja ­

miyat  ularning  haqiqiy  tabiatini  buzib  yuborgan,  degan  bema’ni 

flkr-mulohazalariga  zarba  beradi.

Volter,  inson  ongi  va  shuurida  Xudo  to‘g‘risidagi  tasawurlar 

qanday  paydo  bo‘lganligi  to ‘g‘risida  fikr-mulohaza  yuritib,  odam 

tugMlgan  vaqtida  uning  ongida  Xudo  to‘g‘risida  hech  qanday 

tasaw ur  bo‘lmaydi.  Insonning  umri  o'tishi  bilan,  unda  Xudo 

to ‘g‘risida  tasawur  hosil  bo‘ladi,  degan  g‘oyani  har  tomonlama 

isbotlashga  harakat  qildi1.

Volter  inson  erkin  bo‘lmog‘i  zarur  deb  hisoblaydi.  Lekin 

erkinlikni  sof  abstrakt,  huquqiy  va  siyosiy  ma’noda  tushunar 

edi.  Uning  e’tirof  etishicha,  erkinlik  deganda  birinchi  galda, 

ozodlikni  tushunmoq  zarur.  Odamlarga  ko‘proq  so‘z  erkinligi 

berishni  talab  qilar  edi.  Uning  fikriga  muvofiq,  insonning  ozodli- 

gi,  erkin  bo‘lishi  —  mavjud  tuzumga,  o‘sha  tuzumni  oqilona 

boshqarishga  bog‘liq.  Volterning  fikricha,  oqilona  davlat  tuzumi 

tepasida  m a’rifatli  monarx  (podshoh)  turishi  lozim.

Inson  to‘g‘risidagi  falsafiy  fikrlar  taraqqiyotiga  munosib  hissa 

qo‘shgan  XVIII  asr  fransuz  m a’rifatparvar  faylasuflaridan  biri 

Jan  Jak  Russodir2.  U  odamlarning  nasl-nasabidan  qat’iy  nazar, 

ularning  tengligini  yoqlab  chiqdi.  0 ‘z  ijodining  dastlabki  payt- 

larida  jamiyatda  vujudga  kelgan  ijtimoiy  tengsizlikning  sabablarini 

fan  va  madaniyatning  taraqqiyotidan  izladi.  Uning  tushunti­

rishicha,  fan  taraqqiyoti  odamlarning  axloqiy  qiyofasiga  salbiy 

ta ’sir  etadi.  Russo  fan  va  madaniyatning  rivojlanishi  insoniyatga




Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   291   292   293   294   295   296   297   298   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish