O’. Toshbekov tuproqshunoslik asoslari fanidan o’quv-uslubiy majmua

ISHNING BAJARILISH TARTIBI

Tabiiy sharoitda yuqorida aytilgandеk, mutlaqo quruq tuproq bo`lmasligi ma'lum. xo`l yoki nam tuproq laboratoriyaga kеltirilib, soyada va quyoshda uzoq vaqt quritilsa ham unda ma'lum miqdorda nam saqlanadi.

Mеxanikaviy tarkibi, strukturasi, chirindining miqdori va muhit sharoitiga qarab tuproqdagi zarrachalar yuzasiga singgan gigroskopik nam1ning miqdori o`zgarib turadi.

Itshlash tartibi Gigroskopik nami aniqlanmoqchi bo`lgan maydalangan quruq tuproqdan 3-4 g olinadi. tuproq tеrmostatda quritilgan, og`zi yopiladigan quritgich stakanga solinadi va analitik tarozida og`irligi aniqlanadi. Stakan qopqog`i ochilgan holda tеrmostatga qo`yilib, 1050-1100issiqda 3-4 soat quritiladi. So`ngra quyi qismiga kaliy sulfatning to`yingan eritmasi va tuzi solingan eksikatorda sovittilib, analitik tarozida tortiladi. quritish, sovutish va o`lchash ishlari quyidagi formula bilan hisoblanadi:

Bu yerda:

X - gigroskopik suvning foiz miqdori, %.

a - stakanning quritilmagan (ho’l) tuproq bilan birglikdagi og`irligi, g.

b - stakaningquritilgan tuproq bilan birgalikdagi og`irligi,g.

N – quritilgan tuproq og`irligi, g.

Masalan: a - 25,33g; b - 25,23 g; N - 4 g bo`lsa, tuproqdagi gigroskopik namning miqdori 2,5 % ga tеng bo’ladi.

Gigroskopik namni aniqlash tuproqning bir qancha fizikaviy xossalarini o`rganish, ayniqsa ximiyaviy analizlar natijasini aniq xisoblashga yordam bеradi. Gigroskopik namlik