Noyob 2-ma'ruza

Soz tuproqli ch
о
‘l 
Bu xil ch
о
‘llar Qashqadaryo havzasi, Dalvarzin va Mirzach
о
‘l ch
о
‘llarining 
tuproqli va soz tuproqli qatlamlarida joylashgan. Bu ch
о
‘lning tuprog‘i asosan och 
b
о
‘z yerlarga ta’lluqlidir. 
Soz tuproqli ch
о
‘llar k
о
‘proq yer usti suvlariga boydir va ularning holati 
k
о
‘proq iqlimni belgilaydi. Urtacha yillik yog‘ingarchilik miqdori 200-300 mm, 
о
‘rtacha yillik harorat 14-16° S, minimum harorat -28°-30°S, maksimal issiq 
harorat + 44°S dan 49°S gacha 
о
‘zgarib turadi. 
Soz tuproqli ch
о
‘l florasi mayda shag‘alli (yuqoriga qaralsin) ch
о
‘l bilan bir 
jihatdan 
о
‘xshashlikka ega, bu yerlarda namgarchilikning yuqori b
о
‘lganligi 
sababli bahor vaqtlarida qalin 
о
‘simlik qatlami tarkib topadi. Soz tuproqli ch
о
‘l 
faunasi umumiy tarkibiga k
о
‘ra mayda toshli ch
о
‘l faunasiga 
о
‘xshaydi. 
О
‘ziga 
xos jonivorlar vakillari: 
О
‘rta Osiyo tashbaqasi, chaqqon va har xil tusdagi 
kaltakesaklar, chipor ilonlar. Qushlardan ikki xolli va ch
о
‘l t
о
‘rg‘aylari va uchib 
о
‘tuvchilardan bulduruqlar, turnalar uchraydi. 
Soz tuproqli ch
о
‘l y
о
‘qolib ketayotganining asosiy sababi yerlarning 
о
‘zlashtirilishidir. Mirzach
о
‘l deyarli madaniy landshaftga aylantirildi, Qarshi 
ch
о
‘li muntazam 
о
‘zlashtirilmoqda. Yaqin kelajakda bu tabiat y
о
‘qolib ketishi 
katta qolmoqda. 
Tog‘ dashtlari 

---

Tog‘ dashtlari dengiz sathidan 2000-2600 metr balandlikda joylashgan. 
Asosiy tuprog‘i qora b
о
‘z tuproq yuqori qismlarida och kulrang va jigarrang tog‘ – 
dasht tuproqlardir. Urtacha yillik harorati 11-14°S. 
Bu joylarning floraviy tarkibida 48 turkum, 257 oilaga mansub 634 ta 
о
‘simlik turi mavjud. Ulardan 313 turi 
О
‘rta Osiyo endemiklari, 476 tasi 
О
‘rta 
Osiyo, Old Osiyo va 
О
‘rta Yer dengizi florasi uchun umumiy b
о
‘lgan 
о
‘simliklardir. 387 turlar (61 %) k
о
‘p yillik 
о
‘tlarga tegishli. Bir yillik 
о
‘simliklar 
146 turni tashkil etadi, butazorlar -34, daraxtlar 15, yarim butasimonlar 52 turni 
tashkil etadi. 
Sudraluvchilar turkum guruhi Turkiston agamasi, Osiyo yalang k
о
‘zi
uzun 
oyoqli ssink, sariq ilon, Tojik kaltakesagi, 
О
‘rta Osiyo kapchabosh ilonidan iborat. 
Qushlardan: dehqonchumchuq, ch
о
‘l miqqiti, tentakqush, oltin tusli k
о
‘rkinak, 
k
о
‘k qarg‘a, t
о
‘rg‘aylar; sutemizuvchilardan: ch
о
‘l sassiq k
о
‘zani, kulrang 
olmaxon, dalasichqon, b
о
‘rsiq, jayron uchraydi.