Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi fanidan

Deduktiv metod - tadqiqot, bayon qilish usuli bo‘lib, unda xususiy qoidalar umumiy qoidalardan chiqariladi.
Pedagogik jarayonning deduktiv metod yordamida tashkil qilinishi uni boshlang‘ich umumiy pedagogik va psixologik qoidalar, nazariyalar, konsepsiyalar, qonunlar, qonuniyatlar, tamoyillar asosida loyihalashtirishdan hamda ishlab chiqilgan modelni amaliyotda ruyobga oshirishdan iborat.
Dastlabki nazariy yondashuvlar turli xil darajadagi umumiylikka ega bo‘lishi mumkin. Pedagogik jarayonni deduktiv uslubda tashkil etish uchun yuqori darajadagi abstraksiya (mavhumlik) kerak bo‘ladi.
Bu usulni amlaga oshirishda eng muhim tarkibiy qismi quyidagilardir: maqsadi, mazmuni, protsessual (bajarishli - faoliyatli). Shu sababli asosiy dastlabki (boshlang‘ich) nazariy yondashuvlar sifatida biz quyidagi beshta konsepsiyani tanlab oldik.
“Hamkorlik pedagogikasi” umumpedagogik konsepsiyasi.Bu konsepsiya u yoki bu darajada qator muayyan modellarda o‘z aksini topgan, lekin u qat’iy me’yoriy instrumentariyga ega emas, uning g‘oyalari ko‘pgina zamonaviy texnologiyalarda boshlang‘ich tayanch asos sifatida ro‘yobga oshiriladi. Maqsadga yo‘naltirilganlik, mazmun va metodika xususiyatlari quyidagi ta’lim uchun muhim bo‘lgan yo‘nalishlarni qamrab olishi kerak: talabalar pedagogikasidan munosabatlar pedagogikasiga o‘tish; ta’lim oluvchiga nisbatan shaxsiy alohida yondashish; faollashtiruvchi va rivojlantiruvchi xususiyatga ega hamkorlikdagi samarali faoliyat tizimiga tayanish.
Ta’lim mazmuni konsepsiyasi (N.N.Skatkin, I.Ya. Lener bo‘yicha) (3), unga muvofiq to‘rtta tarkib ajaratiladi: dunyo va faoliyat usullari to‘g‘risidagi bilimlar tizimi; faoliyat usullarini amalga oshirish tajribasi; dunyoga nisbatan emotsional – irodaviy munosabat tajribasi. Bunda oldingi uchta tarkib uchun o‘zlashtirishning uchta darajasi ajartiladi.
Pedagogik faoliyat konsepsiyasi. U umumlashgan xususiyatga ega.Unda ko‘p funksionalli yondashuv aks etgan. Bu Yu.K.Babanskiy, N.V.Kuzmina va G.I.Xozyainov ishlarida aks ettirilgan. Bu mualliflarning pedagog faoliyati tuzilmasiga nisbatan yondashuvga doir qarashlari bir – birini o‘zaro to‘ldiradi. Pedagogik faoliyat konsepsiyasining eng muhim jihati uning ob’ektini yaxlit pedagogik hodisa sifatida qarab chiqilishi hisoblanadi.
Maqsadli o‘quv faoliyati konsepsiyasi. Unga muvofiq o‘quv faoliyati ta’lim maqsadlarini ta’lim oluvchilarning shaxsiy maqsadlari sifatida amalga oshirishga yo‘naltirilishi lozim. Bunday faoliyat oluvchining o‘zida sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar ko‘rinishidagi natijaga olib keladi, ya’ni ta’lim oluvchining ijodiy shaxsini shakllantirishga bo‘lgan ob’ektiv yo‘nalish sub’ektiv yo‘nalishga mos keladi. Maqsadli o‘quv faoliyatining tarkibi: o‘quv – bilish motivlari, o‘quv vazifalari, o‘quv amallari.
Universal didaktik konsepsiya. U o‘quv jarayoni mohiyatini aks ettiradi: ta’lim, pedagog nuqtai nazaridan, ta’lim oluvchilar o‘quv faoliyatini tashkil qilishning funksional didaktik tizimidir.