Bog'liq Makro va mikro iqtisodiyot.pdf. Xolmatov N.
Byudjet- soliq siyosati Fiscal policy Ф искаль ная (01(H)- ж е тно- налоговая) полити ка iqtisodiyotda to'liq bandlilikni. to 'lo v balansining m uvoza- natini va iqtisodiy o'sishni ta’minlashga qaratilgan davlat xarajatlari va sol iqlarini o'zgartirishni o ' z ichiga olgan cliora tadbirlar tushuniladi. 2. Diskret fisk a l siyosat Discrete fisca l policy Д искре ционная фискаль ная политика Hukumatning bandlik darajasi, ishlab chiqarish hajmi, inflyat siya sur’atlari va to'lov balansi holatini o'zgartirishga yo'n alti- rilgan maxsus qarorlarni qabul qilishi natijasida davlat xara jatlari. soliqlar va davlat byudjeti qoldig'ini maqsadli o'zgartirilishi 3. Nodiskret fisk a l siyosat Indiscrete fiscal policy Недискр еционная (автома тическая) фискаль пая политика davlat xarajatlari. sol iqlar va davlat byudjeti qoldig'ini avtomatik o'zgartirishni ko'zda tutadi. Nodiskret fiskal siyosat o'rnatilgan barqarorlashtirgich- larga asoslanadi. Rivojlangan davlatlarda o'rnatilgan barqa- rorlashtirgichlari rolini prog- ressiv soliq tizimi. davlat transfertlari tizimi va foydad a ishtirok etish tizimi o'ynaydi. Nodiskret fiskal siyosat davriy tebranishlarni yumshatish uchun hukumatning bevosita aralashuvini talab etmaydi. ’ on
4. Davlat byudjeti Governm ent budget Государе таенный бюдж ет Mamlakat moliya tizimining markaziy unsuri bo'lib makro- iqtisodiy barqarorlikni ta’min- lashda muhim rol o'ynaydi. Davlat byudjeti m oliyaviy balans sifatida ikki qismdan iborat bo'lib, bu qismlarni sodda qilib daromadlar va xarajatlar deb atash mumkin. 5. Byudjet tuqchilligi D eficit o f budget Бюдж ет ный дефицит M oliyaviy yil natijalariga ko'ra davlat byudjetida xara- jatlarning daromadlardan ustun bo'lishi. 6. Davriy taqchillik (ortiqcha- lik) Cyclic deficit (excess) oj budget Цикли ческий дефицит iqtisodiy faollik pasayishi (oshishi) sharoitida soliq tu- shumlarining avtomatik kama- yishi (oshishi) va davlat xarajatlarining avtomatik o sh i shi (kamayishi) natijasida y u zaga keladigan davlat byudjeti taqchilligi (ortiqchaligi)dir. 7. Soliqlar Taxes Налоги Majburiy to'lovni ifoda etuvchi pul munosabatlarini bildirib, bu munosabatlar soliq to'lovchilar (huquqiy va j ism o n iy shaxslar) bilan soliqni o ‘z mulkiga aylantiruvchi davlat o'rtasida yu zaga keladi. Soliqlar fiskal, qayta taqsimlash, rag'batlantirish va nazorat funksiyalarini bajaradi. 8. Soliq tiz.imi System o f tax Налоговая система Markazlashgan pul fondini va davlatning boshqa fondlarini majburiy tashkil etadigan soliq v a y i g ‘imlar turlarining yig 'indisi. 261
9. Fiskal ekspansiya Expan sion Jiscal policy Экспан сионист ская (стимул ирующая) фискаль ная политика Iqtisodiyot turg'unlik yoki pasayish davrida bo'lgan vaziyatlarda davlat tomonidan rag'batlantuvchi fiskal siyosat- fiskal ekspansiya olib boriladi. Y a ’ni, davlat qisqa muddatda iq sodiyotn in g pasayishi muam- mosini davlat xarajatlarini oshirish yoki soliqlami kamaytirish, yohud ikkalasini bir vaqtning o'zida olib borish e v az iga hal etadi. 10 Fiskal restriksiya Restric tion fisca l policy Рестрик ционная (контра ктивная) фискаль ная политика Iqtisodiyotda to'liq bandlik va ortiqcha talab natijasida in- flyatsiya kelib chiqishi m u m kin bo'lgan vaziyatlarda chek- lovchi fiskal siyosat- fiskal restriksiya olib boriladi. C hek- lovchi fiskal siyosat davlat xarajatlarini (G) kamaytirish yoki soliqlarni (T) oshirish yoki bo'lm asa ikkala tadbirni bir vaqtda olib borish orqali iqtisodiyotning davriy o'sishini chegaralashdan iborat.
F O Y D A L A N IL G A N A D A B IY O T L A R R O ‘Y X A T I A sosiy adabiyotlar 1. N. Gregory Mankiw. M acroecon om ics. Paperback. I S B N - 13: 9 7 8 1 4 6 4 1 8 2 8 9 1 . 2 0 1 5 , 9th Edition. 2. Principles o f E conom ics, 6 Edition. N. Gregory Mankiw. IS B N 13: 9 7 8 - 0 - 5 3 8 - 4 5 3 0 5 - 9 . U S A . 2 0 1 2 . C en gage Learning 3. Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld. M icroeconom ics. 6th International Edition.Prentice Hall, 2005 4. X olm atov N ., Im om ova N. «Mikroiqtisodiyot» fanidan ma'ru- zalar kursi. - Г.: T oshD ShI, 2 0 1 2 , 132-bet. 5. X olm atov N.. Im om ova N. «M akroiqtisodiyot» fanidan o'q uv qo'llanma. - Т.: ToshD Sh I. 2 0 12. 152 bet. Q o‘shim cha ad ab iyotlar 1. A lim o v A .M .. Otaqo'zieva Z.M. Makroiqtisodiyot. M a ’ruzalar matni. Т.: 20 0 8 у. 2. Egamberdiev E. Mikroiqtisodiyot. O'quv qo'llanma. Г.: 20 0 5 у. 3. Makroiqtisodiyot. A m aliy qo'llanma. Masalalar, testlar, vaziyatlar.T.:2001 y. 4. Ish m uxam medov A.E., D ju m a y e v
Z.A., Jum ayev Q.X. Makroiqtisodiyot. O 'q u v qo'llanma. Т.: 20 0 5 у. 192 b., 29 b. 5. D .A h m e d o v , A.E .Ish m uxam m edov. Makroiqtisodiyot. Darslik. Т.: 2 0 0 4 у. 6. S h .S h od m on ov, IJ.G'afurov. "Iqtisodiyot nazariyasi” (darslik). Т., "Fan va tex n o lo g iy a ” nashriyoti, 2 0 0 5 . 784 b, 2 3 8 b. 7. Mikroiqtisodiyot: Oliy o'quv yurtlari uchun darslik / S.S.G'ulomov, R.X.Alimov, B.T.Salimov va boshq.- Г.: “Sharq”, 2001 -320 b. 8. Экономическая теория: учебник / И.К. Станковская. И.А. Стрелец.- 5-е изд., перераб. и д о п .—М.:Эксмо, 2 0 1 0 .- 4 8 0 стр.- ( Полный курс M B A ) 9. Сборник задач по микроэкономике. К «К ур су микроэкономике» Р.М.Нуреева. - М.: Норма, 2 0 0 8 . — 432 с. 10. Мэнкью Н.Е. Принципы микроэкономики: учебник. 4-е изд. /Пер. с англ. - СПб.: Питер, 2009. - 592 с. 11. Вечканов Е.С., Вечканова Е.Р. Макроэкономика. Завтра экзамен. 8-е изд.- СПб.: Пи гер, 2 0 0 8 . - 2 8 8 с
Internet saytlari 1. w w w . m f . u z O 'zbekiston Respublikasi M oliya vazirligi 2. www.custoin.uz O'zbekiston Respublikasi Bojxonaqo'mitasi 3. w w w .c b u .u z O 'zbekiston Respublikasi Markaziy banki 4. w w w .n b u .u z O'zbekiston Respublikasi Milliy banki 5. w w w . iz o o n e . u z O 'zbekiston Respublikasi Hukumatining barcha idoralari va rasmiy tashkiiotlari elektron manzillari va Veb sahifalari jamlangan Internet resurs. 6. w w w .cer.u z Iqtisodiy tadqiqotlar markazi 7. w w w .im f.o r g Xalqaro ValvutaJamg'arm asi
M U N D A R IJA К IRISH....................................................................................................... 3 1-M AVZU: M IK R O IQ T ISO D1Y O T G A K IR IS H .................. A M A L I Y M A S H G 'U L O T L A R U C H U N T O P S H IR IQ I.A R .................................................................................... 5 13 G L O S S A R I Y ........................................................................................... 17
