N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

§ 6. 3. Tekseriw ushın konstruksiyalaw

Tekseriw ushın konstruksiyalaw degende programmalıq támiynattı sanday jaratıw túsinilediki, qáteler programmalıq támiynattı jazıwshı injener tárepinen hám de ǵárezsiz sınaq hám operatsion iskerlik dawamında ańsatǵana tabılıwı múmkin. Tekseriw ushın konstruksiyalawdı qollap -quwatlaytuǵın ayriqsha usıllar to'mendegilerdi óz ishine aladı : kodtı tekseriwdi qollap-quwatlaw ushın kodlaw standartları, modullı test, avtomatlastırılgan testti qollap-quwatlaw ushın kodtı sho'lkemlestiriw, quramalı yamasa túsiniw qıyın til strukturalarınan paydalanıwdı sheklew hám basqalar.

“Tekseriw ushın konstruksiyalaw” programmalıq támiynattı sanday qurıw kerekligini ańlatadıki, programmalıq támiynattıń ózi buzılıw sebebin tabıwǵa járdem beredi, ǵárezsiz sınaq basqıshında de túrli tekseriw usılların qollaw ushın ashıq baladı (mısalı, sınaq injenerleri) hám jumıs waqtında, júzege keletuǵın qátelerdi demde anıqlaw hám ońlaw qábileti ásirese zárúrli bolıp tabıladı.
verifikatsiya ádetde qaǵıyda, standart yamasa specifikaciyaǵa muwapıqlıǵın támiyinlew ushın ishki sapa basqarıwı procesi bolıp tabıladı. validatsiya hám verifikatsiya ortasındaǵı farqni eslep qalıwdıń ańsat usılı sonnan ibarat, validatsiya " siz tuwrı o'nimdi jaratqaningizni" tastıyıqlaydı hám verifikatsiya " siz o'nimdi ózińiz qálegen tárzde jaratqaningizni" tastıyıqlaydı.
- verifikatsiya - derlik mudamı ámelge asıriladı, belgilengen talaplarǵa iye bolǵan o'nimlerdiń qásiyetlerin tekseriw usılı menen ámelge asıriladı, nátiyjede o'nimdiń belgilengen talaplarǵa muwapıqlıǵı tuwrısında juwmaq shiǵarıladı.
- validatsiya - kerek bolǵanda ámelge asıriladı, belgilengen paydalanıw shártlerin analiz qılıw hám o'nim qásiyetleriniń bul talaplarǵa muwapıqlıǵın bahalaw arqalı ámelge asıriladı, nátiyjede o'nimdiń qawipsizligi hám odan paydalanıw múmkinshiligi tuwrısında juwmaq shiǵarıladı.
validatsiyaning keń tariypi onı programmalıq támiynattı sınaqtan o'tkeriwge teńlestiredi. Bunday halda, tekseriwdiń eki tiykarǵı usılı ámeldegi:
Dinamikalıq tekseriw, sonıń menen birge, eksperiment, dinamikalıq test yamasa ápiwayıǵana testlew retinde de belgili. Bul programmalıq támiynat daǵı qátelerdi tabıw ushın paydalı bolıp tabıladı.
Statikalıq tekseriw, sonıń menen birge, analiz yamasa statikalıq test retinde de belgili. Bul programmanıń tuwrılıǵın tekseriw ushın paydalı bolıp tabıladı. Eger bul programmalıq támiynat tiykarınan isleytuǵın process hám statikalıq tekseriw usınıs etken zat ortasında bir yamasa bir neshe qarama-qarsılıqlar ámeldegi bolǵanda nadurıs unamlı nátiyjelerge alıp keliwi múmkin.
Dinamikalıq tekseriw programmalıq támiynattıń islew waqtında ámelge asıriladı hám programmalıq támiynattıń háreketin dinamikalıq túrde tekseredi; Bul ádetde “Test basqıshı” dep ataladı. Tekseriw - bul ulıwma ko'rip shıǵıw procesi bolıp tabıladı. Sınaqlar ko'lemine qaray, biz alardı ush shańaraqqa bolıwımız múmkin:
- Kisi ko'lemde test: bir funktsiya yamasa klastı sınaqtan o'tkeriwshi test (Unit Test)
- Úlken ko'lem degi test: Mısalı, klasslar taparın sınaqtan o'tkeretuǵın test
- Modul testi (bir modul ).
- Integraciya testi (bir neshe modul ).
- Sistema testi (pútkil sistema ).
- Qabıllaw testi: programmalıq támiynattı qabıllaw kriteryaların tekseriw ushın rásmiy defi testi zárúr.
- Funktsional test.
- Funktsional bolmaǵan test (islew, stress testi).
Dinamikalıq programmalıq támiynattı tekseriwdiń maqseti - iskerlik nátiyjesinde júzege kelgen qátelerdi anıqlaw (mısalı, bioximiyalıq maǵlıwmatlardı analiz qılıw ushın medicinalıq programmalıq támiynattıń bar ekenligi); yamasa bir hám bir neshe ámellerdi qayta orınlaw arqalı (mısalı, veb-server ushın stress testi, yaǵnıy ámelniń ámeldegi nátiyjesi háreket basında bolǵanı sıyaqlı tuwrı yamasa nadurıslıǵın tekseriw).
Statikalıq tekseriw - bul programmanı jumısqa túsiriwden aldın kodtı tekseriw arqalı muwapıqlıǵın tekseriw procesi. Mısalı :
- Tekseriw boyınsha shártli belgiler
- Nadurıs ámeliyatlardı anıqlaw
- Programmalıq támiynat ko'rsetkishlerin esaplaw
- Rásmiy tekseriw
Analiz jolı menen tekseriw - Analizdiń tekseriw usılı sabaqlıqlardan klassik usıllar yamasa hámme tarepinen tán alınǵan kompyuter usıllarınan paydalanǵan halda tekseriw, matematikalıq esaplar, logikalıq bahalaw hám esap -kitaplar menen tekseriwde qollanıladı. Analiz uyqaslıqtı anıqlaw ushın úlgiler alıw hám o'lchangan maǵlıwmatlar hám gúzetilgen test nátiyjelerin esaplanǵan kutilgan bahalar menen salıstırıwlawdı óz ishine aladı.
Saldamlılaw anıqlanǵan halda, tekseriw tek statikalıq sınaqǵa teń hám artefaktlarga salıstırǵanda qollanılıwı ushın mo'lsherlengen. Bunnan tısqarı, tekseriw (pútkil programmalıq támiynat o'nimi) dinamikalıq sınaqǵa teń baladı hám al isleytuǵın programmalıq o'nimge (jáne onıń artefaktlariga emes, talaplardan tısqarı ) qollanılıwı ushın mo'lsherlengen. Itibar beriń, talaplardı tekseriw statikalıq yamasa dinamikalıq tárzde ámelge asırılıwı múmkin.
Programmalıq támiynattı verifikatsiya qılıw to'mendegishe soraw qo'yadı : " Biz o'nimdi tuwrı islep shıǵaryapyotibmizmi? ", yaǵnıy programmalıq támiynat óz qásiyetlerine sáykes keledime? (Úy óz sızılmalarına qanday sáykes keledi).
Programmalıq támiynattı validatsiya qılıw waqtında soraw beriledi: " Biz tuwrı o'nim islep chiqayotibmizmi? "; yaǵnıy programma paydalanıwshı qálegen zattı etedime? (Jay iyesiniń mútajlikleri hám qálewlerine uyqas kelse).
Búgingi kúnde programmalıq támiynat sapasın támiyinlew shınıǵıwalası hár qashanǵınan de aktual bolıp, onı sheshiw ushın búgingi kúnde ko'plegen verifikatsiya qılıw hám kodlardı validatsiya qılıw quralları usınıs etiledi. Usınıń menen birge, tekǵana instrumentlerdiń ózin ámelge asırıw, tiyisli kepilliklerdi rawajlandırıw hám sınaq strategiyasın jaratıw zárúrli bolıp tabıladı. Insan faktorı menen baylanıslı qáwiplerdi saplastırıw zárúrli noqatlar hám kemshiliklerdi avtomatıkalıq ravisgda anıqlawdı talap etedi.
Programmalıq támiynat derlik hár qanday infratuzilmaning orayında bolıp, sapanı támiyinlew hár qashanǵınan de aktual bolıp tabıladı. Derlik barlıq kompaniyalar óz iskerliginde zatlar interneti, biznes intellekti, jasalma intellekt, bultlar, social tarmaqlar hám taǵı basqalardan qashannan berli paydalanıp atır. Dástúriy informaciya texnologiyaları hám ornatılǵan sistemalar óz ornın balshıq jerde keń tarqalǵan programmalıq támiynatqa basatib berip atır hám kárxanalardıń cifrlı transformaciyasınıń tabısı xızmetlerdiń isenimliligi hám bar ekenligi ushın barlıq sanaat talaplarına juwap beretuǵın programmalıq támiynat sistemalarınıń islewine baylanıslı.
Sho'lkemler búgingi kúnde informaciya texnologiyaları byudjetiniń derlik 30 payızın sapanı támiyinlew hám sınaqtan o'tkeriwge sarplaydı, bul ájep emes - barlıq sistemalardıń yarımınan ko'pi biznes ushın zárúrli. Usınıń menen birge, kompaniyalar hám sho'lkemler o'zgerislerge juwap beriw hám qawipsiz programmalıq támiynattı qadaǵalaw astında shıǵarıw ushın rásmiylestirilgen processler hám usıllardı ámelge asırıw ushın múmkinshiligi barınsha maslasıwshı bolıwı kerek. Internet arqalı programmalıq támiynattı avtomatıkalıq jańalaw mexanizmleri, DevOps usılları hám " úzliksiz programmalıq támiynat injiniringi" aktiv engizilip atır, bul bolsa ulıwma jumıs qábiletin sońǵı payıtlardagiga qaraǵanda ádewir puqtalaw talap etiletuǵın turaqlı tekseriw hám tastıyıqlaw processlerine bolǵan mútajlikti asıradı.
Paydalanıwshı talapı hám sapanı jaqsılaw ushın operativ hám úzliksiz programmalıq támiynattı islep shıǵıw usılları programmalıq támiynattı islep shıǵıwshılar hám paydalanıwshılarǵa isletiw ushın qolay qurallar menen qollap -quwatlanıwı kerek. Bunnan tısqarı, sapanı bahalaw úshinshi shaxs - akkreditatsiyalangan laboratoriya yamasa sertifikatlastırıw orayı tárepinen ámelge asırılıwı múmkin. Programmalıq támiynattı verifikatsiya hám validatsiya qılıw usılların tańlaw islep shıǵıw modeline (v-model, kaskad, spiral hám basqalar ) hám standartqa (ISO / IEC 25000 SQUARE, ISO / IEC 12207: 2017) baylanıslı. Programmalıq támiynattı islep shıǵıw procesiniń sapasın tekseriw hám tastıyıqlaw processlerin tártipke soluvchi ISO / IEC 12207 standartı, sonıń menen birge, hár bir islep shıǵıw wazıypası sınaq procesi menen baylanıslı bolǵan v-modeli menen tártiplestiriledi. Mısalı, modullı testler derek kodınıń to'men dárejedegi arxitekturaǵa muwapıqlıǵın tastıyıqlaydı, integraciya testleri aldın sınaqtan o'tken komponentlerdiń muwapıqlıǵın (integraciyasın ) tastıyıqlaydı, sistema testleri tolıq integraciyalanǵan o'nim specifikaciyalarǵa juwap beredime yamasa joq ekenligin tastıyıqlaydı hám qabıllaw testleri o'nim paydalanıwshı kutganiga mos keladimi yoki yo'qligini tasdiqlaydi. Programmalıq o'nim sapası menen baylanıslı ISO 25000 ceriyali standartlarda to'mendegi programmalıq
támiynat qásiyetleri ajralıp turadı :
- funksional jaramlılıq - o'nim yamasa sistemanıń belgilengen sharayatlarda programmalıq támiynattan paydalanıwda daǵaza etilgen funksiyalarǵa, daǵaza etilgen hám názerde tutılǵan mútajliklerge muwapıqlıǵı dárejesi;
- texnik xizmet ko'rsetiw - o'nim yamasa sistemanı o'zgertiw, onı sazlaw yamasa átirap -ortalıq yamasa talaplardıń o'zgeriwine maslastırıwdıń qolaylıǵı hám maslasıwshılıǵı ;
- foydalanish qolaylıǵı - paydalanıwdıń berilgen kontekstinde paydalanıwshılar tárepinen belgilengen maqsetlerge nátiyjeli erisiw ushın o'nim yamasa sistema menen islewdiń qolaylıǵı ;
- Qawipsizlik - adamlar yamasa sistemalar óz jeńilliklerine muwapıq maǵlıwmatlardan paydalanıw múmkinshiligine ıyelewi shárti menen o'nim yamasa sistemanıń maǵlıwmatlardı qorǵaw dárejesi;
- nisbiy o'nimlilik - berilgen sharayatlarda o'nimlilik hám paydalaniletuǵın resurslar muǵdarı qatnası.
Kodlaw basqıshında ko'binese statikalıq analiz qurallarından paydalanıladı, bul sizge koddıń standartlarǵa muwapıqlıǵın tuwrıdan-tuwrı integraciyalasqan islep shıǵıw ortalıǵında baqlaw imkaniyatın beredi. Usınıń menen birge, statikalıq analiz sheńberinde modullar dúzilisi hám programmalıq támiynat arxitekturasınıń qásiyetleri tekseriledi, sal sebepli 2-suwretde. 2, statikalıq analiz quralları maydanı kod jazıw menen birdey dárejede jaylasqan, biraq arxitektura verifikatsiyasi menen baylanıslı testlerdi aladı. Statikalıq analiz quralları barlıq tórtew sapa atributları menen baylanıslı.