N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Tizim platalarining standart mahkamlash nuqtalari.

---

32
2.9-rasm. 
Platani olti qirrali 
baland metall shayba yordamida 
mahkamlash.
2.10-rasm. 
Platani 
plastmassali moslama 
yordamida mahkamlash.
G‘ilof
G‘ilof
Olti qirrali 
baland shayba
Tizimli plata
Tizimli plata
Vint
Tizimli platani mahkamlash uchun olti qirrali baland metall 
shaybadan (2.9-rasm) va plastmassali moslamadan foyda-
laniladi (2.10-rasm). Metall moslamalar asosan tizimli platani 
kompyuter g‘ilofining yerga ulanishini ta’minlaydigan B va C 
nuqtalarda mahkamlash uchun ishlatiladi. Qolgan nuqtalar uchun 
plastmassali moslamalar ishlatiladi. Agar konstruksiyaning mah-
kamligini oshirish kerak bo‘lsa, plastmassa moslama va olti 
qirrali baland metall shaybadan foydalanadilar.
2.4. Ichki va tashqi magistrallar
Magistral va shinalar tufayli ShKni modulli tashkil qilish va 
protsessor bilan tashqi qurilmalarni ulashni bir tartibga keltirish 
mumkin bo‘ldi. Magistral yoki shina deganda, tizimning turli 
xil bloklari birgalikda ishlatadigan ma’lumotlarni uzatish kanali 
tushuniladi.
Shina bosma plataga joylashtirilgan bo‘lib, razyomlarning 
chiqishiga ulangan o‘tkazuvchi simlar to‘plamidan iborat.
Shina 
ShKning tizimli bloki bog‘lamalarini bir-biriga ulovchi yassi 
kabeldan hosil qilinadi.

---

33
Shina kompyuterning fizik jihatdan komponentlari bitta 
yoki bir nechta bosma platada joylashgan ichki strukturasini 
soddalashtirish imkonini yaratadi. O‘zaro aloqa kanalining ular 
uchun umumiyligi aloqa sonini (demak, simlar sonini ham) 
qisqartiradi, razyomlar sonini kamaytiradi, axborotni uzatuvchi va 
qabul qiluvchi qurilmalar orasidagi almashuv tezligini oshiradi.
Zamonaviy ShK turli xil komponentlarni bog‘lab turuvchi bir 
nechta shinaga ega, masalan, FSB (Front Side Bus) protsessor 
shinasi yoki tezkor xotira shinasi (Memory Bus). Bu lokal 
shinalar soni katta bo‘lmagan bog‘lamalarga, masalan, protsessor 
bilan tezkor xotiraga xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan.