Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
ишлов берилиб керакли шаклга келтирилади. Болғалаш усулида болт,анкер, 
скоба ва ш.к. пўлат буюмлар тайёрланади. Бу усулнинг камчилиги ўта аниқ 
ўлчамдаги буюмларни олиш қийинлигидир. 
Штамплаш.
Штамплаш жуда аниқ ўлчамдаги пўлат буюмлар тайёрлаш 
усули бўлиб, болғалаш усулининг бир тури ҳисобланади. Бу усулда пўлат 
загатовка болға зарблари остида чўзилиб, штамп шаклига киради. Штамплаш 
усулида кўпроқ пўлат листларга ишлов берилиб, турли шаклдаги буюмлар ва 
қисмлар тайёрланади. 
Пресслаш.
Пресслаш усулида пўлат матрицадаги махсус тешик орқали 
сиқиб чиқарилиб шакл берилади. Бу усулда қуйма ва прокатланган 
загатовкалар дастлабки материал вазифасини ўтайди. Пресслаш усулида 
турли кесимли профиллар, фасон профиллар тайёрланади. 
Совуқ ҳолда профиллаш.
Бу усулда лист ёки юмалоқ ҳолдаги пўлатни 
прокат станларида шакли ўзгартирилади. Пўлат листлардан кўндалангига 
турли шаклдаги эгилган профиллар ясалади. Махсус яссиловчи станоклар 
ёрдамида юмалоқ стерженлар совуқ ҳолда профиллаб мустаҳкам пўлат 
арматуралар тайёрланади. 
6.2 Пўлат буюмлар турлари
 
Пўлатдан тенг ёнли ва тенг ёнли бўлмаган бурчаклар токчаларининг 
кенглиги 20-250 мм ўлчамларда, швеллер баландлиги 50-400 мм ва 
токчаларининг кенглиги 32-115 мм ўлчамларда ишлаб чиқарилади. Оддий 
қўштаврлар баландлиги 100-700 мм, кенг токчалиги 1000 мм ўлчамларда 
тайёрланади. (15.4-расм). Юмалоқ пўлат темирбетон конструкциялар учун 
арматура сифатида, квадрат кесимли прокатланган пўлат ва полоса 
пўлатлардан қурилишда турли буюм, қисм ва конструкциялар тайёрлашда 
ишлатилади. 
Профилланган пўлат бино ва иншоот каркаслари, фермалари, томбоп 
тўсинлар, кўприк қурилмалари, симёғочлар ва бошқа буюм ва 
конструкциялар тайёрлашда ишлатилади. 
Прокатлаш усулида пўлат листлар қуйидаги ўлчамларда ишлаб 

---

584