Mundarija: 6 – sinf tarix

To`maris
To`marisning o`g`li Sparangiz va uning qo`shini halokatini eshitib, To`maris va qabiladoshlari qalbiga o`q sanchilgandek bo`ldi. Yoyandozlar (kamonchilar). Massagetlar "yo hayot, yo mamot" deb urushardilar. Ey Kurush, hayoting qonga tashnalik bilan o`tdi, umr bo`yi odamlar qonini to`kding. Bugun ular qoniga to`yadigan kuning keldi! -deya xitob qildi To`maris va kallani qon to`ldirilgan meshga tiqdi.To`maris ikkala qo`lini'' osmonga cho`zganicha Tangri taolo Mazdaga shukronalar aytardi u ato etgan g`alaba uchun. - Endi ona tuprog`imiz ozoddir, ammo, jangchi massagetlar,
dala-qirlarimiz tepasida ozodlik quyoshi doimo balqib turishi uchun
o`q-u nayzalarimiz hamisha shay turishi lozim!
Doro I ning Behistun bitigi
Shoh Doro ayturki: "Marg`iyona degan mamlakat menga bo`ysunmay qo`ydi. Frada degan marg`iyonalik kishini ular o`zlariga hokim tayinladilar. Shunda men Baqtriya satrapi fors Dodarshishga chopar jo`natib, "Borib meni mensimay qo`ygan qo`shinni tor-mor qil", dedim. Dodarshish qo`shinlari bilan marg`iyonalik ustiga yurish qildi. Ular bilan jang qildi. Meni Ahuramazda qo`lladi. Qo`shinlarim Ahuramazda irodasi bilan isyonkorlar qo`shinini yanchib tashladi".
Suzadagi saroy qurilishi haqida Doro I bitigi
Qurilishda ishlatilgan oltin Sard va Baqtriyadan olib kelindi. Olmos, la'l va yoqut So`g`diyonadan keltirildi. Qo`llanilgan to`q ko`k yoqut Xorazmdan, kumush va jez Misrdan olib kelindi. Persepoldagi fors shohlari saroyi devoriga o`yib ishlangan manzarada Markaziy Osiyo xalqlari boshqalar qatori ahamoniylarga xiroj olib kelishi tasvirlangan.
Sakkizinchi guruh - so`g`diylar. Ular yetti nafar, o`ziga xos oyoq kiyimida, qo`llarida qadah, mato va qaysidir hayvon terisi. Ular ikki bosh qo`yni yetaklab kelmoqdalar.
O`n birinchi guruh - uchi o`tkir kigiz qalpoqli saka-tigraxaudalar. Ular ot yetaklagan va qo`llarida sarupo.
O`n uchinchi guruh - parfiyaliklar. Qo`llarida qadah, baqtriya tuyasini yetaklaganlar.