Mundarija: 6 – sinf tarix

Tarixiy atamalar lug`ati


6 – SINF - TARIX

Qadimgi bitiklarni o`rganish bilan epigrafika, tangalarni tadqiq etish bilan esa numizmatika degan maxsus fan shug`ullanadi. Insoniyat o`ta oddiy mehnat qurollaridan to hunarmandchilik durdonalari yasash, jo`ngina turar joy qurib olishdan to shaharlarni bunyod etishgacha bo`lgan uzoq yo`lni bosib o`tdi. Eng qadimgi shaharlar va davlatlar tashkil topishi davrini olimlar sivilizatsiya deb ataydilar. Dastlabki sivilizatsiyalar tarixi Qadimgi Sharqda, so`ngra Krit oroli va Yunonistonda boshlangan edi. Qadimgi sivilizatsiyalar jahonning ko`pgina o`lkalarida, jumladan, O`rta Osiyo va O`zbekiston hududida ham vujudga keldi. Yer yuzida odam paydo bo`lganidan to milodiy 476-yilda G`arbiy Rim imperiyasi qulaguniga qadar kechgan voqealar Qadimgi dunyo tarixini vujudga keltiradi. Bu tarix turli-tuman arxeologik va yozma manbalar asosida o`rganiladi. Qadimgi yunon, rim va xitoy tarixchilari va geograflarining asarlari ham bunda katta ahamiyat kasb etadi. Qadimgi dunyo tarixi Qadimgi Sharq, Yunoniston va Rim saroy a'yonlari va podsholarining turli yilnomalari (voqealar yilma-yil qayd etib borilishi), qonunlar majmuyi, biografiyalarida (tarjimayi hol) aks ettirilgan. Ularda yurishlar va janglar, ibodatxonalar, saroylar va qal'alar qurilishi, hunarmandchilik va dehqonchilik, qadimiy fanlar va san'at haqida hikoya qilinadi. Olimlar o`qigan qadimgi matnlar, masalan, "Piramidalar matnlari" va "Marhumlar kitobi" misrliklar tarixi haqida, "Bibliya" - yahudiylar, "Rigveda" - hindlar, "Avesto" esa O`rta Osiyo xalqlari tarixidan hikoya qiladi. Bunday manbalar esa juda ko`p. Olimlar tomonidan yozilgan yuzlab kitoblarda ko`plab mamlakatlar tarixi ochib beriladi. Nil vodiysidagi Misr piramidalari majmuyi, Dajla va Frot oralig`idagi Bobil, Hind vodiysidagi Moxenjodaro, Erondagi Persepol shaharlari, Yunoniston, Rim va O`rta Osiyoning ko`plab shaharlari qazishmalari butun jahonga mashhurdir.

I bob . Eng qadimgi tuzumdan sivilizatsiya sari