Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

Transportxizmatlar bozorining bir jinslilik darajasi. Mazkur korxona tashishlar va xizmatlarning mazkur turi bilan qancha mijozga xizmat ko‘rsata olishi mumkinligini, mijozlarni o‘ziga og‘dirib olish yoki yo‘qotish imkoniyatlarini baholash zarur bo‘ladi;

Raqobatchi transport-ekspeditsion korxonalarning marketing strategiyalari. Boshqa qaysi ekspeditorlar xuddi shunday tashishlar va xizmatlar turlarini tashkil qilayotganligini, ular qaysi va qancha mijozlarni qamrab olganligini, bu korxonalarning rivojlanish tendensiyasi qandayligini va hokazolarni aniqlash zarur bo‘ladi.

Transport-ekspeditsion korxonaning strategiyasini belgilashda intensifikatsion va diversifikatsion o‘sish imkoniyatlari ko‘rib chiqilishi lozim. Intensifikatsion o‘sish ekspeditorning tashishlar va xizmatlar hajmini oshirish, mehnat unumdorligini oshirish va transport xizmati ko‘rsatishning sifatini oshirish bo‘yicha ichki rezervlarini aniqlash va tahlil qilishni ko‘zda tutadi. Diversifikatsion o‘sish ekspeditor transport xizmatlari ko‘rsatish sohasida o‘zining barcha ichki rezervlaridan amalda foydalanib bo‘lgan va tashishlar va xizmatlarning qo‘llanilayotgan texnologiyalari doirasidan tashqariga chiqish zarur bo‘lgan hollarda o‘zini oqlaydi.

Bunda rivojlanishning quyidagi yo‘llari mavjud bo‘lishi mumkin:

1. 
   Tashishlar va xizmatlarning qo‘shimcha mijozlarni jalb qilishga qodir bo‘lgan yangi turlarini ishlab chiqish;
   
2. 
   Transport xizmatlari ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lmagan chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, masalan, mijozlarni jalb qilish bilan klub, stadion yoki sport zali ochish; transport xizmatlari ko‘rsatishga aloqasi bo‘lmagan chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, masalan, tijorat faoliyatini rivojlantirish, yordamchi xo‘jaliklar va sexlarni tashkil qilish va hokazolar.
   

Transport-ekspeditsion korxonaning strategik rejasini quyidagi bo‘limlardan tarkib toptirish tavsiya qilinadi:

1. 
   Nazorat ko‘rsatkichlarini aniqlash;
   
2. 
   Hududiy transport bozorini tahlil qilish va transport-ekspeditsion korxonaning holatini (ahvolini) baholash;
   
3. 
   Zaruriy vazifalarni aniqlash. Zaruriy chora-tadbirlarni ishlab chiqish;
   
4. 
   Vazifalar va chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun zarur bo‘ladigan resurslarni aniqlash;
   
5. 
   CHora-tadbirlarning amalga oshishini nazorat qilish.
   

Korxonalar yuqori raqobatbardoshlilikni faqatgina yaxshi tayyorgarlik ko‘rgan xodimlar mavjud bo‘lgan hollarda saqlab qolishlari mumkin. Mos keluvchi strategiya mutaxassislar guruhlarini shakllantirishga tayanishi lozim, bu guruhlarning a’zolarini umumiy g‘oya va bir xil undovchi sabablar birlashtirgan bo‘lishi lozim. Raqobatbardoshlilikni oshirishda birinchi planga menedjerlar, yuqori malakali mutaxassislarning faoliyati chiqadi, ular korxonani qanday qilib raqobatbardosh qilish mumkinligi masalasini hal qilishlari lozim bo‘ladi.

Transport-ekspeditsion korxonaning rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish rejalashtirish tizimini ishlab chiqish kabi tadbirni amalga oshirish zarurligini ko‘zda tutadi.

Transport-ekspeditsion korxonaning ishini rejalashtirish tizimini ishlab chiqish

Bozor iqtisodiyotini boshqarishning markazlashgan ma’muriy-buyruqbozlik uslubidan ajratib turadigan o‘ziga xos xususiyati korxona darajasida rejalashtirishning rolini oshirish bo‘lib hisoblanadi, chunki konkret transport xizmat ko‘rsatishning ishlab chiqarish va moliyaviy natijalari ko‘p jihatdan shunga bog‘liq bo‘ladi.

Korxona o‘zi uchun strategik (uzoq muddatli) va taktik (qisqa muddatli) maqsadlarni aniqlab olishi lozim. Korxonaning faoliyatini strategik rejalashtirish transport bozorini qamrab olish, tashishlar va xizmatlarning ko‘proq istiqbolli turlarini rivojlantirish bo‘yicha ma’lum bir maqsadli ko‘rsatkichlarga erishishni ko‘zda tutadi. Maqsadlar, vazifalar va dasturlar ishni strategik rejalashtirishning bosqichlari bo‘lib hisoblanadi.

Albatta, tashishlarni operativ rejalashtirishning amaldagi tashkil qilinishi hozirgi zamon sharoitlarida takomillashtirishni talab qiladi. U avvalambor “tashish rejasini bajarmaganlik uchun” jarima choralarining qo‘zllanilishi yoki ulardan tashishni rad qilish uchun asos sifatida foydalanish mumkin bo‘lgan holatlarning (buyurtmaning yo‘qligi yoki buyurtmada xato borligi) sof “ma’muriy” elementlaridan tozalanishi lozim. Tashishlarni rejalashtirishda avvalambor yuklarning bajarilgan jo‘natmalari va etib kelishlari to‘g‘risidagi hisobot ma’lumotlaridan kelib chiqish, birinchi navbatda yirik korxona va tashkilotlarning buyurtmalarini obdon tahlil qilish, mahalliy organlarning tavsiyalarini hisobga olish zarur bo‘ladi. Ekspeditorlar va agentlarga rejalashtirish masalalariga mas’uliyat bilan yondashish, rejalashtirish bo‘yicha tarmoq yo‘riqnomalariga, transport hujjatlarini to‘ldirish qoidalari va hokazolarga qat’iy amal qilish tavsiya qilinadi.

Transport-ekspeditsiya korxonasining maqsadlari va vazifalarini belgilash

Reja tuzish bo‘yicha ishlar transport-ekspeditsiya korxonasining maqsadlari va vazifalarini belgilashdan boshlanadi. Transport-ekspeditsiya korxonasining uzoq muddatli maqsadlari sifatida:

1.