Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

Transportda qo‘llaniladigan da’vo – bu yuk jo‘natuvchi, qabul qiluvchi yoki ekspeditor tomonidan tashuvchiga tashish bo‘yicha o‘z majburiyatini bajarmaganligi uchun haq to‘lashdir. Agar tashuvchi tashish bajarilmasdan oldin uni sifatli bajarish majburiyatidan o‘zini mustasno qilsa, ya’ni transport hujjatlarida yoki boshqa shartlarga ko‘ra (masalan, yukning massa yoki holatiga nisbatan “sifati va miqdori noma’lum”) da’vo ishlari ko‘rib chiqilmaydi.

Transport kodekslari va nizomlarda yuk jo‘natuvchi, qabul qiluvchi va tashuvchilarning turli ko‘rinishdagi talablariga ko‘ra ularning da’volarini ko‘rib chiqish va qondirish uchun tartib va muddatlari ko‘rsatilgan qoidalar ishlab chiqilgan. Har qanday transport korxonasida shartnoma-huquqiy xizmatdan tashqari shikoyat va e’tirozlar xizmati ham tashkil etilishi, unga yurist emas, balki korxona mansabdor shahslaridan biri mas’ul etib tayinlanishi kerak, chunki yuk jo‘natuvchi, qabul qiluvchi va tashuvchilar bilan ular o‘zaro aloqada bo‘ladilar.

Kodeksga muvofiq da’vo yozma ravishda taqdim etilishi, tashuvchi esa uni olgandan so‘ng e’tirozni tasdiqlovchi hujjat taqdim etilmagan bo‘lsa ikki haftadan so‘ng uni ko‘rib chiqmasdan qaytarish huquqiga ega.